Sequence: 4 Preliminary Studies on The Northern Lights above The Melting Sea of Ice by C.D.F.
2014 acrylics and marblepowder on wood 19 x 49,5 cm
Night Visions I Nachtelijke visioenen
The Northern Lights above the Melting Sea of Ice by C.D.F.
The Northern Lights above the Melting Sea of Ice by C.D.F.
Het regent de laatste tijd op tv van programma's over de kosmos. In de duisternis van de nacht kijk ik die allemaal. Zoals ik vroeger met mijn vader en broertjes in de Zwitserse bergen naar de sterren keek, zo kijk ik nu in de woonkamer of in bed naar sterrenstelsels op de flatscreen. Mijn vader benoemde wat je met het blote oog kon zien, vertelde ons wat hij zoal had gelezen. De digitale nachtkijkers van nu die de flatscreens op hun wenken bedienen, kijken vele malen dieper de ruimte in en zien de hemellichamen eindeloos veel scherper dan ooit voor mogelijk werd gehouden. Men zegt wel dat we de kosmos beter kennen dan de diepzee.
‘Neem toch eens een keer vakantie van het geloof,’ wordt er wel eens tegen mij gezegd. Op de vraag wat er wordt bedoeld, komt vaak het antwoord dat ik bijvoorbeeld 'best een iets anders' kon gaan schilderen. Wat het geloof is, wordt kennelijk bekend verondersteld. ‘Je maakt het in je werk allemaal zo zwaar, voor jezelf en voor de mensen. Kan er geen lucht bij of zo?’ Ik kan het niet ontkennen: ik heb een grote fascinatie voor religie. En dan vooral voor de zwaarste kant ervan: de lelijkheid van het lijden, de dodelijkheid van de dood. Soms is het echt goed om op vakantie te gaan.
Op de academie moesten we eens het boek Filosofie van het landschap uit 1970 van Ton Lemaire lezen. Daarin legt hij uit dat de blik van de middeleeuwse mens naar boven was gericht, naar de etherische hemel en de blik van de moderne mens naar opzij, naar landschap en de echte sterren. Het perspectief verschuift van goddelijk naar centraal, de blik omhoog wordt verruild voor de blik naar boven, naar beneden en naar binnen. De driehoek van het oog van god wordt vervangen door de cirkel van de geslepen lens, waarmee we naar alles kunnen kijken dat het blote oog ontgaat.
DWHV No 85
De werken van Herkules
Een getijdenboek in honderd tekeningen
Plaatsmaken 1997
In het kunstenaarsboek DWVH uit 1997 met de honderd tekeningetjes maken twee vrienden in Lenzerheide in de Zwitserse Alpen eenzelfde wandeltocht als Friedrich Nietzsche honderd jaar daarvoor maakte in Graubünden. Ze beklimmen de berg Janus, raken verwikkeld in een gesprek over de zin van het leven, het bestaan van god en de oneindigheid van de kosmos. Een van beiden kijkt met grote bewondering naar de enorm heldere Melkweg hoog boven zijn hoofd. Bovenop de berg gekomen raken ze elkaar kwijt in de plotseling opdoemende mist. Een van beiden krijgt -of beiden krijgen- een soort mystieke ervaring, waarbij het de vraag is of de jongens gewoon bevriezen en gaan hallucineren, of dat ze god -of een engel- ontmoeten. Omdat menig zichzelf respecteren wetenschapper tegenwoordig gelooft in buitenaards leven, -waar zulks pakweg 30 jaar geleden een groot taboe was,- kan het ook best zijn dat een ruimteschip de jongens komt halen.
DWHV No 77
De werken van Herkules
Een getijdenboek in honderd tekeningen
Plaatsmaken 1997
Foto van een ijsberg, gemaakt door een bemanningslid van de Prinz Adelbert op 15 april 1912.
Langs de waterlijn werd een rood verfspoor waargenomen, waardoor deze berg wordt gezien
als de oorzaak van de ramp. Bron: nl.wikipedia.org
Eigenlijk mag ik de film Titanic van James Cameron uit 1997 geen goede film vinden, geloof ik. Maar net als Gladiator en American Beauty kijk ik Titanic met enige regelmaat terug. -Over op vakantie gaan gesproken: men kan toch niet leven van Jean Luc Godard alleen?- Aan het einde van de film, als het Paard van Troje zinkt, drijven de lieve jongen en het lieve meisje rond in de zwarte zee. Het ijswater dat hun bloeddoorlopen lichaampjes opneemt is de belichaming van de bevroren hel uit Narnia en Lord of the Rings. Ver boven hun hoofd, maar onmiskenbaar, twinkelen duizenden sterren in een nacht die net zo zwart is als het water beneden. Microkosmos en macrokosmos in een innig, mystiek verbond. Geen hemel zo helder als die nachtelijke oceaan van 14 op 15 april 1912. De lieve jongen zink weg in het zwarte water. De camera volgt het zielloze lichaam nog even tot het verdwijnt in de ijzige diepte.
Caspar David Friedrich (1774-1840)
Das Eismeer, 1823-1824
olieverf op doek
126.9 × 96.7 cm
Kunsthalle Hamburg (D)
Ruim 90 jaar voor de RMS Titanic zonk, in 1823-1824, schilderde de Duitse romantische schilder Caspar David Friedrich in Dresden Das Eismeer, in het Engels vertaald met Sea of Ice. Natuurlijk is het eerder kruiend ijs dan een ijsberg, maar toch, we zien het houten Paard van Troje liggen: het paard ligt op zijn kant, de beentjes opzij, tegen de ijsschotsen aan geklapt, de soldaten in het binnenste zijn stuk voor stuk bevroren, er loopt er geen een op het omringende ijs. Friedrich heeft geprobeerd de ijsschotsen op Mondriaan-achtige wijze te ordenen, maar dat lukt hem niet. Ritmisch gezien blijft het allemaal knap ongemakkelijk. Maar misschien is dat ook wel goed, want aandoenlijk is het tafereeltje niet. Dat de zon een beetje door het wolkendek schijnt, helpt het bloed niet stromen. Als het landschap dan niet goddelijk is, als het niet menselijk is, wat is het dan wel?
In de sequentie ‘4 Preliminary Studies on The Northern Lights above the Melting Sea of Ice by C.D.F.’ uit 2014 zien we 4 kleine op hout geschilderde, langgerekte paneeltjes van een nachtelijke zee met daarboven het steeds veranderende noorderlicht. De sequentie is geschilderd op een gevierendeelde beddenplank, zomaar van de straat gehaald. -Aan het strand aangespoeld had het net zo goed een beddenplank uit de derdeklas ruimen van de RMS Titanic kunnen zijn.- Links vooraan is steeds een zwart vlak geschilderd, alsof het tafereel vanaf een boot is gezien. Op het eerste beeld van de reeks zien we een gespiegelde kopie van de ijsschotsen van Friedrich. Niet maagdelijk wit maar zwart als inkt. Het omringende ijs is verdwenen. Deze ijsberg is de laatste. Het ijs moet ophouden met smelten, om de doodeenvoudige reden dat er geen ijs meer is dat wil smelten. Het is 2014, bijna tweehonderd jaar na Das Eismeer en ruim honderd jaar na RMS Titanic. Wat blijft gloeien is het noorderlicht, dat ik nog nooit heb gezien zoals ik de god nooit heb gezien. Grappige noot: het noorderlicht lijkt in 4 stappen te veranderen in een beest met vier poten. Ik had het zelf eerst niet eens opgemerkt.
Eergisteren, zaterdag 20 december 2014, opende bij Galerie Nouvelles Images in Den Haag de tentoonstelling Night Visions I Nachtelijke visioenen. De tentoonstelling bestaat uit geschilderde nachtlandschappen, voor het overgrote deel op piepkleine paneeltjes, van hout, mdf en mutliplex. Bijna niks van wat ik schilder heb ik ooit in het echt gezien. Ik moet het doen met de flatscreen.
Sequence: 4 Preliminary Studies on The Northern Lights above The Melting Sea of Ice by C.D.F.
2014 acrylics and marblepowder on wood 19 x 49,5 cm
De werken van Herkules
Een getijdenboek in honderd tekeningen
Rinke Nijburg & Jozef Heij
1997
Deze bibliofiele uitgave in een oplage van 200 exemplaren bevat 100 zeefdrukken in 2 drukgangen – in grijs en zwart – en op ware grootte van 100 inkttekeningen (12,8 x 10,2 cm.) uit de periode 1992-1996. Achter in het boek is een kort verhaal van Jozef Heij opgenomen dat parallel loopt aan de tekeningen. Gesigneerd en genummerd.
Nederlandstalig, 122 pagina’s, genaaid en gebonden.
Uitgave: Uitgeverij PlaatsMaken i.s.m. HubertusPers, Arnhem 1997
ISBN 90-5042-099-0.
ISBN 90-5042-099-0.
RINKE NIJBURG
Night Visions I Nachtelijke visioenen
Galerie Nouvelles Images, Den Haag
20 december 2014 t/m 28 januari 2015
di t/m za 11.00-17.00 u
Galerie Nouvelles Images
Westeinde 22
2512 HD Den Haag
info@nouvellesimages.nl
http://www.nouvellesimages.nl/
