Monologues from The Mercy Seat
Drawings & letters from a Closed Room
Monologen van de genadestoel
Brieven & tekeningen uit een gesloten kamer
In de reeks brief-tekeningen Monologen van de genadestoel schrijft een man in een geblindeerde kamer brieven aan zijn Lieve L.. De brieven verschijnen elke keer in de marges van een tekening.Deze reeks brief-tekeningen is een onderzoek naar de relatie tussen taal en beeld en tussen autonome beeldende kunst en literatuur aan de ene en psychopathologie aan de andere kant. Wanneer een brief is verzonden, verschijnen tekst en beeld op de blog. Wanneer de tekst door L. wordt verbeterd, gekuist, gecensureerd, verdwijnt de eerdere door de man geschreven versie.
Mickey, Mickey
Bericht 1
Lieve L.,
Hartelijk dank voor de stapel kleurplaten die ik vanmorgen op de deurmat vond. Er ligt helemaal geen deurmat voor die deur, maar toch. Bij wijze van spreken was het mijn deurmat wel. Dank ook voor de kleurpotloden die erbij lagen; eromheen lagen moet ik zeggen. Want de doos was door de val open gesprongen en de kleurpotloden werden alle kanten op geslingerd. Sommigen zijn in tweeën gebroken en dat is eigenlijk wel jammer. Sommigen hebben beslist inwendige kneuzingen, wat betekent dat als je ze probeert te slijpen - dank ook voor de puntenslijper – ze meteen weer afbreken. Aan de buitenkant van zulke potloden is niks te zien: ze zien er gaaf uit. Maar van binnen is het hopeloos: ze zijn op duizend plaatsen gebroken.
De kleurplaat zelf vind ik erg mooi. Die heb je goed gekozen. Voor mij is het zo dat jij en ik erop staan. En ik denk dat jij dat ook zo bedoeld hebt. Ik zelf zit op de grote stoel met roodleren leuning en op de hoeken staan twee uit mahoniehout gesneden olifanten waar ik de ene keer Ganesha in zie en de ander keer Dumbo het vliegende olifantje. Op mijn schoot lig jij zoals ik je het liefst zag. Wel is het jammer dat je een hele stapel van dezelfde kleurplaten hebt gegeven. Ze zijn allemaal hetzelfde. De ene plaat is wat donkerder dan de andere – dat zal wel komen door de kopieermachine, – op de ene is het nacht en op de andere kleurplaat is het dag, maar door de bank genomen is het EEN EN DEZELFDE kleurplaat. Ik denk dat dat zo bedoeld is. Wat ik ook denk is dat je wilt dat ik steeds aan je schrijf. Want als ik aan je denk dan schrijf ik aan je. Bedoel je daarmee ook dat je me nu beter wilt leren kennen of is dat niet zo? Het kan best zijn dat je niet wilt dat ik me hier in deze kamer verveel. Want wie niks om handen heeft, geen uitzicht heeft, gaat zich al gauw stierlijk vervelen zodat zijn kop wegrent. Zoals een dolle stier op hol slaat omdat hij een rode lap voor zijn kop heen en weer ziet bewegen. De stier begrijpt dat niet helemaal. De stier wil alleen maar op heel veel koeien zitten en alle stieren die hem durven aankijken ogenblikkelijk doden. Zo zijn ze door de scheppergod gemaakt, de stieren. Ze kunnen er weinig aan doen, weinig aan veranderen, moeten het nemen zoals het komt als het komt.
Je kun trouwens zien dat ik bijna onder aan de brief ben beland. Ik ben nu helemaal rechts onder in het beeld aan het schrijven. Zie je? Dat betekent dat ik snel moet zijn, niks overbodigs moet zeggen. Anders verspil ik zeker teveel tijd en inkt. Op de achterkant van het papier wil ik liever niet schrijven, daar hou ik niet van omdat de inkt vaak doorlekt naar de achterkant. Dat staat lelijk en het kan zijn dat de tekst onleesbaar of op zijn minst minder leesbaar wordt. En dat zou ik willen voorkomen, daarvoor is het te belangrijk wat ik wil zeggen. Maar wat ik wil zeggen is niet voor iedereen bedoeld. Het is voor jou. Wat ik dus eerst wil weten, voor ik verder ga, is wat je precies van plan bent met de ingekleurde platen.
Groet J.
Groet J.
Bericht2
Lieve L.,
Dank voor je briefje van gisteren. Beetje raar vind ik het wel dat je zegt dat je mijn schrijfstijl 'kinderlijk' vindt. Bedoel je soms mijn handschrift? Haal je niet mijn ietwat schoolse handschrift en dat wat ik schrijf, vorm en inhoud, door elkaar? Dat ik zo kinderlijk mogelijk schrijf is omdat ik dan zeker weet dat jij kunt lezen wat ik schrijf. Ik zou het namelijk jammer vinden als jij me niet begreep. Maar goed, ik zal mijn best doen de stijl wat aan te passen aan jouw huidige niveau, dat mogelijk inderdaad wat hoger ligt dan ik voor mogelijk hield. En anders zeg je het maar weer.
Even iets tussendoor: het wc-papier is bijna op. Ik zou graag een paar nieuwe rollen hebben. Liefst 10, een pak van 10, of een pak van 12, want dan hoef ik niet zo benauwd te zijn. Nu gebruik ik per beurt maar 1 blaadje tegelijk, terwijl ik - als er genoeg papier op de rollen zit - niet oplet hoeveel ik precies pak. Op de wc wil ik over dat soort dingen niet al teveel hoeven nadenken. In de verkwisting van steeds iets teveel wc-papier schep ik grote voldoening. Niks is fijner dan de pot vol te poepen en de stinkhoop weg te spoelen met een grote hoeveelheid witte geboorteslingers. Als je me hiermee wilt treiteren dan lukt je dat hiermee zeker. Mocht het nodig zijn het riool een keer te ontstoppen dan betaal ik daar toch gewoon voor?
Wat ik ook graag zou willen is een afschrift van alle brieven die ik je stuur. Als ik een computer had gehad dan was er niets aan de hand geweest. Dan had ik alle brieven gewoon op de harde schijf. Maar nu ik gedwongen word ze met de hand te schrijven om ze daarna aan jou te sturen, mis ik de gedachtes die ik opschreef bijna meteen weer. Op de een of andere manier kan ik maar niet onthouden wat ik precies schrijf.
De poes zat gisteren te soezen in het op de verwarming voor het raam. Ik weet niet wat er gebeurde, maar poes schrok wakker van iets wat op straat leek te gebeuren. Want ineens draaide zij haar kopje in de richting van het raam, waar je niks door kunt zien omdat het een blind raam is, en keek strak gespannen als een boog naar iets wat ik niet kon zien. De manier waarop poes de dingen buiten observeerde, maakte dat ik zag wat poes zag. Poes was als het ware het medium waardoor ik naar buiten kon kijken. Misschien dat ik de wereld die anders volledig in het donker blijft liggen via jou en poes voor mij ontsloten wordt. Ik kan niet zeggen dat ik de dingen die buiten deze kamer gebeuren op deze wijze in een kristalhelder licht zie, maar het is alvast een beginnetje. Een beetje zoals een sleutelgat met de sleutel er nog in piepkleine schemerige gaatjes overlaat waardoor een oog kan kijken en een glimp opvangt van iets wat men eigenlijk niet kon zien.
Groet J.
White Lily
Bericht 3
Lieve L.,
Vannacht kon ik niet goed slapen. Omdat ik dat al vroeg op de avond aan voelde komen, nam ik vlak voor het slapen gaan een flinke pil melatonine met water in. – Dank voor het nieuwe doosje met twintig tabletten. – Ik breek die altijd in 3 gelijke delen zodat de ene pil niet in mijn keel blijft steken. Ik weet niet of je er iets vanaf weet, maar een grote witte pil met afgeronde hoeken lijkt wel wat op de Heilige Drie-eenheid, door katholieken ook wel Heilige Drievuldigheid genoemd. Dat is de ene god in precies drie gelijke delen.
Weet je nog dat ik je leerde bidden: ‘In de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest?’ Nou, dat is hetzelfde idee. Vroeger was er alleen maar een god die alleen was. Toen die god de mens had gecreëerd en zich nog steeds eenzaam voelde, wilde hij zelf graag een zoon. Je moet je voorstellen dat de god schepsels had gemaakt die meer om elkaar gaven dan om hun schepper. Ze lagen liever met elkaar overhoop of te flikflooien, of eerst het een en dan het ander, dan dat ze met hun god gingen praten.
Je kent het verhaal van de Ark van Noach toch nog wel? Eindeloos hebben we dat verhaal opnieuw gelezen. Schrijlings op mijn schoot zittend wees jij alle dieren uit de pelgrimsstoet aan en moest ik, op jouw commando, de geluiden die ze van nature maken zo goed mogelijk nadoen. Soms deed ik dat tegen heug en meug, want tien keer op een avond is wel wat veel, maar vaak ook kon ik wel plezier beleven aan het enorme genot dat ik je bezorgde.
Alles goed en wel, god werd dus jaloers op zijn eigen schepsels, zoals een vader jaloers kan zijn op zijn zoon die een betere baan en een grotere auto heeft dan hij, en gooide een flinke bak water over de maquette heen. Je weet hoe het afliep: alleen Noach en zijn gezin ontsprongen deze ongeëvenaarde rituele slachting. Maar de ellende van de goddelijke eenzaamheid begon opnieuw nog voor de aardkloot droog was achter de oren. Noach dronk een avondje wat veel wijn of bier en zijn dochters zagen hem naakt en in katzwijm op zijn veldbed liggen. Een paar dochters lachten hun vader uit. Zou jij ook bij mijn gedaan hebben. Ik denk dat op dat moment het verterende verlangen voor zichzelf een zoon te hebben in de god geboren werd.
Weet je nog dat we altijd Kerstmis vierden? We hadden zo’n Playmobil-setje met Maria, Jozef, het kindje Jezus, het stalletje – dat was van karton – de ster, de herders, de wijzen. Koning Herodes en zijn soldaten hebben we er zelf bij gehaald, uit de doos van het Playmobil-paleis. Herodes had een paarse mantel. Weet jij nog wie van ons op het idee kwam om de kindermoord in Bethlehem na te spelen? Toen het kindje Jezus ergens in zijn drieëndertigste levensjaar op de Romeinse manier stierf was de vadergod zo ontroostbaar dat hij voor zichzelf, meer nog dan voor ons, een Trooster bedacht: de Heilige Geest ofwel de Grote Trooster. Je weet hoe het daarmee is afgelopen?
Het is moeilijk je zoiets voor de geest te halen: een vader die zijn zoon niet is en een geest die geen van beiden is en toch kennen ze elkaar zo door en door dat je ze door elkaar zou halen. Ik heb eens een afbeelding gezien van een icoon met daarop een enorm grote man in een gouden jurk. Het beeld zou niet zijn opgevallen als de man niet drie identieke hoofden had. Een eeneiige drieling. Weet jij of zoiets in het echt bestaat?
Ook heb ik een keer gelezen dat de Heilige Drie-eenheid zoiets zou zijn als een gelijkzijdige driehoek in een cirkel. Daarbij kun je je wel wat voorstellen toch? Maar het beeld is onbevredigend omdat drie punten nooit tegelijkertijd één punt kunnen zijn. Niemand kan zo’n enorme pil in een keer doorslikken. Iedereen breekt dit soort belachelijk grote pillen in stukjes omdat ie anders in het keelgat zou blijven steken. Dat is precies ook wat er met de Heilige Drie-eenheid gebeurt wanneer je erover nadenkt: die blijft steken in je verstand. Niemand ook die begrijpt wat een gelijkzijdige cirkel is. Niet teveel over nadenken dus, Lieve L.. Breken en inslikken.
Groet Je J.
The Pink Princes
Bericht 4
Lieve L.,
Afgelopen nacht kon ik weer niet slapen. Ik had nota bene twee Heilige Drievuldigheden ingeslikt, alhoewel op de verpakking staat dat men de maximale dosering niet mag overschrijden en die is gesteld op een Drievuldigheid per etmaal. Ik sliep in als een blok hardhout, maar werd ergens midden in de nacht weer wakker omdat jij naast mijn bed stond. Tenminste, dat meende ik. Je had het roze jurkje aan dat je droeg toen je 4 jaar oud was. Ik bedoel het jurkje met die witte rozetjes waar jij zo graag in kroop. Je veranderde dan op slag in prinses Assepoester en verloor op de keldertrap je muiltje, dat de prins voor je moest oprapen, naar je toe moest dragen en aan je goddelijke voetje moest schuiven.
Je J.
Reinventing the Same Face Six Times
Lieve papa,
Hetzelfde gezicht zes keer opnieuw bedenken klinkt goed, papa. Maar het hoofdloze meisje gaat het allemaal wel een beetje erg lang duren; ze bloed uit haar romp. Misschien wordt het tijd dat je een van de hoofden kiest? Ik zou zeggen: 'Pap, denk niet langer na, bedenk niet nog meer variaties. Het kind heeft recht op een identiteit en dus op een hoofd.' Haar hoofd, of ze lelijk is of knap, het doet er niet toe. Als ze er maar eentje heeft. Als ze maar jouw kind, jouw zoon kan ontvangen.
Weet je trouwens al hoe die eruit gaat zien? Lijkt ie straks op zijn moeder of juist meer op jou? Ik zou het raar vinden als het kindje meer op zijn moeder lijkt dan op jou... Wat het uiterlijk aangaat, kan ik er wel me leven dat hij meer op zijn mama gaat lijken dan op jou, maar zijn karakter zal hij toch wel goeddeels aan jou ontlenen, toch? Ik vind het gek als het anders is.
Omdat de meeste mensen jou van gezicht toch niet kennen, geeft het niet dat ze zeggen: 'Goh, hij lijkt op zijn mama.' Maar ik zou het wel gek vinden als hij straks in bijna niks op jou lijkt. Of vind je dat niet erg, papa?
Je dochters,
Maria, Magda en Lena
NB Ik geloof dat ik het woordje 'straks' wel erg vaak heb gebruikt in de brief.
WEGENS PERSOONLIJKE OMSTANDIGHEDEN, Showroom Arnhem
Je J.
Reinventing the Same Face Six Times
Lieve papa,
Hetzelfde gezicht zes keer opnieuw bedenken klinkt goed, papa. Maar het hoofdloze meisje gaat het allemaal wel een beetje erg lang duren; ze bloed uit haar romp. Misschien wordt het tijd dat je een van de hoofden kiest? Ik zou zeggen: 'Pap, denk niet langer na, bedenk niet nog meer variaties. Het kind heeft recht op een identiteit en dus op een hoofd.' Haar hoofd, of ze lelijk is of knap, het doet er niet toe. Als ze er maar eentje heeft. Als ze maar jouw kind, jouw zoon kan ontvangen.
Weet je trouwens al hoe die eruit gaat zien? Lijkt ie straks op zijn moeder of juist meer op jou? Ik zou het raar vinden als het kindje meer op zijn moeder lijkt dan op jou... Wat het uiterlijk aangaat, kan ik er wel me leven dat hij meer op zijn mama gaat lijken dan op jou, maar zijn karakter zal hij toch wel goeddeels aan jou ontlenen, toch? Ik vind het gek als het anders is.
Omdat de meeste mensen jou van gezicht toch niet kennen, geeft het niet dat ze zeggen: 'Goh, hij lijkt op zijn mama.' Maar ik zou het wel gek vinden als hij straks in bijna niks op jou lijkt. Of vind je dat niet erg, papa?
Je dochters,
Maria, Magda en Lena
NB Ik geloof dat ik het woordje 'straks' wel erg vaak heb gebruikt in de brief.
WEGENS PERSOONLIJKE OMSTANDIGHEDEN, Showroom Arnhem
29 oktober t/m 27 november 2011
Deelnemende kunstenaars: Mattijs Bredewold, Ronald de Ceuster, Sylvia Evers (D), Koen Hauser, Niels Helmink, Sonja Hillen, Annegret Kellner (D), Mark Kramer, Edith Meijering, Ulrike Möschel (D), Rinke Nijburg, Paul de Reus & Hans Walraven. Concept: Sonja Hillen
