Biennale Gelderland (2016)



LIVING, GIVING 
Biënnale Gelderland 2016
Paleis van Justitie, Arnhem

curator Hanne Hagenaars
biennalegelderland.nl


























GROUND CONTROL ZERO
Inner Space Expanding Machine

brief aan rechter 
(opgenomen in de begeleidende catalogus)


Geachte rechter,

Ergens is het wel jammer dat het eerste plan dat ik bij de rechtbank indiende -en dat ik doopte met de titel ‘Parallelle Bellen’- de finish niet heeft gehaald. Het leek me zo mooi om in een installatie met twee aangrenzende gevangeniscellen twee mensen aan het publiek voor te stellen die beiden niet helemaal sporen. In ieder geval niet in hun hoofd. Het ging om een al wat oudere man en een nog veel oudere vrouw die beiden verdacht werden van dingen die deugen -weet ik het wat- en daarom in voorarrest zitten, in afwachting van rechtszaak en vonnis.

Beide zielepoten hadden alle schijn tegen zich. Ze bedienden zich namelijk van de ondeugdelijke wapens van de verbeelding: de man schreef onappetijtelijke, maar door hemzelf ook weer gecensureerde brieven met vunzige tekeningetjes die hij stuurde aan een veel te mooi en veel te jong meisje. De vrouw schilderde devote, maar ontspoorde paneeltjes die ze aanbood aan een veel te oude ranzige god. In de nauwe gevangeniscel, hun gesloten universum, zouden zij beiden als bezeten bouwen aan een grenzeloos oeuvre dat vroeg of laat zou knappen -en spoorloos verdwijnen- op de manier waarop een veel te grote zeepbel ineens niet meer is. De twee arme zielen hebben gelukkig nooit echt bestaan, groeiden slechts op tot onvolwassenheid in mijn eigen brein. En toch bleek hun imaginaire, beeldende werk veel te gevaarlijk om zomaar aan een argeloos publiek voor te stellen. -Het waren gelukkig oude mensen en overbodige dingen in het voorbijgaan.- Ik begrijp dat ook wel: alhoewel de verbeelding tegenwoordig, in naam van de over-liberale vrijheid, best wel veel mag, is niet alle hypermoderne, ‘ontaarde’ kunst geschikt voor elke plek. -Het waren gelukkig stokoude mensen en overbodige dingen in het voorbijgaan.-

Maar ja, wat is dan wel geschikt voor een zo bijzondere plek als een Nederlandse rechtbank? Alhoewel ik dus best begreep dat het eerste plan ‘niet kon’, wilde ik het idee van de twee parallelle bellen, -twee nagebouwde gevangeniscellen als parallelle bellen van de ontaarde verbeelding,- niet loslaten. Het idee van de bellen, of ballen, had ik overigens geleend van Peter Sloterdijks filosofische tweeluik ‘Sferen’ [1]. Ontleend vooral aan de cover van de Nederlandse vertaling van dat boek waarop een detail prijkt uit ‘Tuin der Lusten’ [2] van Jeroen Bosch. Op de voorkant van het boek ‘Sferen’ staan twee piepkleine mensenkinderen afgebeeld: een prehistorisch echtpaartje. Een naakt bruin mannetje met kortgeknipt donkerblond haar en een hagelwit naakt vrouwtje met rossig haar tot op de blote bibs. Ze betasten elkaar teder. Eva, zo zal zij wel heten, legt haar handje teder op de knie van het mannetje. Adam, zo zal hij heten, houdt zijn hand op Eva’s ronde buikje. Hij wil haar graag kussen, gezien zijn rode konen, maar zij ontwijkt zijn vochtig hete adem en staart weemoedig naar iets dat er nog niet is. Het paar zit op de kont, binnenin een doorschijnende bal, een bevrucht ei met bloedeloze aders.

Om de teloorgang van ‘de grote verhalen’ te beschrijven, gebruikt Sloterdijk het beeld van de zeepbel. Hoe groot en betoverend een met de menselijke adem geblazen bel ook is, de flexibel dunne wanden van de bal moeten wel eens uit elkaar spatten. Bellenblaasballen biologeren oog en geest, maar blijven niet eeuwig zweven. Hedendaagse zingevingssystemen ontpoppen zich vliegensvlug, als mais in de magnetron, maar meestal heeft het weinig meer om het lijf dan goedkoop voedsel dat snel geconsumeerd en uitgepoept zal worden. Beademde bellen kennen geen wetenschappelijke objectiviteit of noodzaak. In  het centrum van ons bewustzijn zetelt geen hardware die onsterfelijk is en in de kosmos is helemaal geen midden dat midden-aarde heet. Het is allemaal vervangbare, willekeurige software. En toch, zegt Sloterdijk, ook al weten we dat, we zijn en blijven uiterst fanatieke bellenblazers.

In plaats van levenslang oordelen en veroordelen, vroeg ik me af of we zonder weegschaal kunnen. Buiten de menselijke tijd en buiten het al te menselijke bewustzijn. Of er misschien ook bellen geblazen kunnen worden waar we kunnen ‘zijn zonder te zijn’, of in ieder geval ‘even ademloos kunnen kijken.’ Het is het verlangen om ‘boven de partijen te staan’, als een rechter, of zo hoog te vliegen als een engel die geeneens partijen meer ziet, geen winnende elftallen, geen verloren loterijen, minuscule meningsverschillen, onontwarbare vetes, onuitvoerbare oorlogen, onuitstaanbare godsdiensten. En toen bedacht ik dat je ook best een bel kunt blazen buiten de kosmos, zoals je ook een oerknal kunt bedenken die een ander universum dan de onze de ether in knalt. Een parallel universum, een parallelle bel. En waar is zo’n kosmos zonder ziel en laatste oordeel nou beter op zijn plek als in een rechtbank waar menigeen door de gangen dwaalt met de schaamte van het roze mannetje en het schaamrood van het al te witte vrouwtje?

 

Het idee is om, onder de titel ‘INNER SPACE EXPANDING MACHINE’, een klein en eenpersoons ruimtevaartuig te maken. Van buiten wordt het schip wit, van binnen zwart. De buitenkant blijft simpel en sober, binnenin komt een soort planetarium annex stellarium, met stapels lichtende sterren en licht weerkaatsende planeten, met in de kubus gezaagde ronde gaatjes, die het licht, -van bijvoorbeeld het glas-in-loodraam van Joost Swarte,- van buiten naar binnen brengen, en enkele kleine raampjes, zodat de kosmonaut iets te zien krijgt van het levendige verkeer in de hal van de rechtbank.

O, ik vergeet een selectie tekeningen uit mijn eigen kosmologie in 144.000 beelden. En in het midden van de UFO komt een draaikruk waarop de bezoeker, of kosmonaut, kan gaan zitten om zijn of haar kosmos te ‘besturen’. In het echt blijft de kubus natuurlijk gewoon staan waar die staat, maar ‘in het hoofd’ kan men reizen wat men wil, helemaal alleen: zonder de boze ander en zonder oordeel. Maar ja, hoe leuk is het eigenlijk wel niet om moederziel alleen door het heelal te reizen en bellen alleen voor zichzelf te blazen? Zonder ander en dus zonder oordeel?

Dit tweede plan is niet ‘zomaar een ander plan’, maar het spiegelbeeld van het eerste plan. Het kan best zijn dat het tweede plan lichter verteerbaar is dan het eerste, maar ik hoop het niet. Want veel meer dan van kunst die schoon is houd ik van kunst die blijft liggen als een steen op de maag.   


Met vriendelijke groet,
Rinke Nijburg



[1] Peter Sloterdijk, ‘Sferen’, Uitgeverij Boom, Amsterdam 2003. 
[2] Jheronimus Bosch, ‘Tuin der Lusten’, 1480-1490, Prado Madrid.








































I 
Eerst dachten we dat God de aarde in zes dagen geschapen had, maar dat is niet zo. Nu weten we dat het er ongeveer 6 biljoen jaar over gedaan heeft, vanaf de oerknal dan. Vroeger dachten we ook dat alles na die zes dagen hard werken klaar was. Maar ook dat is niet zo. De schepping is niet af. Die is nog steeds in wording en komt ook niet af. ‘Wat af is, da’s niet gemaakt’, zei de beroemde Franse dichter Paul Valéry ooit eens. En daar had hij een punt.

1 In den beginne schiep God den hemel en de aarde. 2 De aarde nu was woest en ledig, en duisternis was op den afgrond; en de Geest Gods zweefde op de wateren. Genesis 1: 1-2.


❶  How did our universe come to be? This is one of the ‘big’
questions, and scientists who study the origin and history of the
universe (cosmos) are called cosmologists.  Nearly all modern
cosmologists believe that everything was ‘kickstarted’ by a ‘big
bang’ about 15 billion years ago, where the universe suddenly
emerged from an extremely hot and dense state.






















II
De Big-Bang is ongeveer 13,8 miljard jaar geleden van start gegaan.
Eerst dacht men dat God toen ineens, na al die tijd, zin had om iets te
maken, zoals kunstenaars soms ineens zin hebben om iets te maken. Veel
kunstenaars doen bijna niks; in ons ateliergebouw is bijna nooit iemand
aanwezig, behalve als er een atelierroute is. In die zin hebben weg
echt geluk gehad dat Hij zin had om iets te maken. Het had net zo goed
niet kunnen gebeuren en dan hadden we er weinig zinnigs over kunnen
zeggen. 


❷   The Big Bang Theory (often shortened to Big Bang
Theory,and often abbreviated to TBBT or BBT) is an
American television sitcom created by Chuck Lorre and
Bill Prady, both of whom serve as executive producers
on the series, along with Steven Molaro. All three also
serve as head writers. The show premiered on CBS on Sep-
tember 24, 2007. In March 2014, the show was renewed for
three more years through a tenth season, which premiered
on September 19, 2016.

















II 1
Het is wiskundig te formuleren hoe een 3-dimensionale ruimte ontstaat
uit een punt, maar niet visueel voorstelbaar. Het beeld van een ana-
loge 2-dimensionale ruimte helpt soms wel een beetje. Het oppervlak
van een bol zwelt op vanuit een punt. Dat oppervlak is gekromd, het
heeft geen randen en het is eindig, eigenschappen die een 3-dimensio-
nale ruimte ook kan hebben. Aan het beeld van een ballon die opgebla-
zen wordt is de term inflatie ontleend.

 ❸   Kosmische achtergrondstraling is de warmtestraling die is uitgezonden
kort na de oerknal. In het midden het oog pupil van God. Volgens deze
theorie was het vroege heelal extreem heet. Terwijl het uitdijde, koelde
het heelal af. Maar tegenwoordig warmt de aarde lekker op.





II 2
Grondlegger van de oerknaltheorie is de Leuvense priester-professor
Georges Lemaître. Op zich is dat wel jammer, want we zien liever dat
iemand zoiets verzint die niet in God gelooft. Georges zelf zat daar
niet zo mee, maar velen van ons wel. Onder I werd immers al duidelijk
gemaakt dat beiden niet tegelijk waar kunnen zijn: 6.000 ≠ 13.800.000.
000. Einstein ging uit van een statisch heelal, maar uit zijn algemene
relativiteitstheorie bleek onomstotelijk dat het heelal moest uitdijen
of ineenstorten. Georges had dus een punt toen hij in 1931 kwam met
zijn ‘minuscule punt’ die later uitgroeide tot een heel grote punt.

❹ Aan het beeld van een ballon
die opgeblazen wordt is de term
inflatie ontleend. 

‘En de HEERE God had den mens ge-
formeerd uit het stof der aarde,
en in zijn neusgaten geblazen den
adem des levens; alzo werd de mens
tot een levende ziel.’
Genesis 1: 7.
III 
In de tv-serie Cosmos legt iemand uit dat er waarschijnlijk niet een
oerknal is geweest maar een heleboel. Sterker nog: het knalt in de
lucht alsof het net nieuwjaar is geworden. Waar je ook kijkt, overal
in de kosmos zie je oerknallen en heelallen. Ook dit kun je je maar
moeilijk voorstellen, maar het ziet er een beetje uit als een cel met
een kern. Als je uitzoomt, zie je dat die cel niet helemaal alleen is
maar met een paar anderen. Later zie je, als je nog verder naar
achteren loopt, dat het stikt van de cellen. En na de pauze, als je
net even buiten had staan roken, zie je niet eens meer dat het cellen
zijn. Je moet je dat kunnen herinneren want je ziet ze niet meer. Hoe
verder weg je gaat hoe meer je je het moet proberen te herinneren.



III 1
‘In het begin schiep God de hemel en de aarde’ slaat dus echt helemaal
nergens op. Er is helemaal geen ‘een’ begin; het zijn er een heleboel.
Om precies te zijn, het gaat de hele tijd zo: hup, weer een oerknal,
hup weer een heelal of een kosmos, hup weer een aarde, hup nieuw leven,
hup zondeval, hup verlossing, hup oordeel, hup einde. Hup niks.




























III 2
Dit betekent ook dat ‘het’ het nog steeds
heel druk heeft met scheppen. En ook dat er
ingegrepen moet worden als het hier of daar
in het universum weer eens misgaat.

❻ De multiple-big-bang theorie gaat ervan
uit dat er niet een enkel big-bang is geweest
maar miljoenen en dat de hemel maar blijft
knallen van de bangs, en waarom ook niet.

❼ Omdat elke extra big-bang voor talloos
nieuwe problemen zorgt, geloven sommige
theologen in een multiple goden idee. Drie
goden zou ook kunnen, want dan hoeft die
niet alles alleen te doen. 

‘En archei hen ho logos, kai ho logos hen
pros ton theon kai theos hen ho logos.’  





























❽  Omstreeks de vijfde eeuw deed de nimbus zijn in-
trede in de christelijke kunst. Aanvankelijk alleen bij
de Drie-eenheid en de engelen, maar later werden ook de
apostelen, heiligen en anderen ermee afgebeeld. Het
gaat hier steeds om een lichtschijn om het hoofd van
een heilige. De oudste vorm is een gouden schijf, in
de renaissance een cirkel. De beeltenis van Jezus
Christus heeft steeds een kruis in de nimbus, de z.g.
kruisnimbus, later ook een soort stralenkrans, min of
meer in kruisvorm.
IV
Het paradijs moet je je voorstellen als een tuin met heel mooie planten
en met dieren die niet bijten. Elke aarde krijgt er een. Volgens de
ongelovigen pakt de god ons die tuin steeds af, maar dat is niet zo.
We pakken onszelf die schitterende tuin met dieren en bloemen af. Zo
sloegen bijvoorbeeld de Hollanders ooit de Dodo aan gort, tot de hele
populatie op Mauritius niet meer bestond alsof ie nooit bestaan had.
En zo ging het wel met meer beschermde dieren en behoorlijk zeldzame
planten.

IV 1
Belangrijke vraag die filosofen zichzelf stellen is niet zozeer of al
die blauwe planeten in al die heelallen wel allemaal een paradijstuin
hebben. Bewezen is allang dat dat zo is: elke aarde heeft in het begin
een tropische tuin. De vraag is alleen of elke aarde die onschuldige
tuin ook weer kwijtraakt door eigen schuld of dat sommige ‘aarden’
die tuin mogen houden tot aan het einde der tijden.




❾ Opwarming en vervuiling maken de blauwe planeet
op den duur volstrekt onleefbaar.  Grafisch gezien
ziet het er helemaal niet lelijk uit , maar in het
echt is het wel vervelend dat de aarde straks weer
helemaal leeg is en er niemand meer naar kijkt. Er
zijn dan bijvoorbeeld ook geen kinderen ,meer die
spelen op een schoolplein of vogels die dan fluiten.




















V
Zo, nu komen we bij de schuldvraag en dus bij alle rechtbanken 
die door het heelal zweven. De meeste filosofen en sterrenkundigen 
formuleren de schuldvraag zo: aangenomen dat elke aarde aan het
begin van de reis een onschuldige tuin heeft, wie maakt die perfecte 
biotoop kapot en waarom maakt die iemand die schitterende maar 
kwetsbare tuin op die en die aarde steeds kapot? Wie doet zoiets?

❿  De eerste mens heette Adam en zag eruit als
een soort Neanderthaler. Hij kwam niet uit Europa
en ook niet uit dat hele beroemde Paradijs dat
ergens tussen Eufraat en Tigris lag. Adam kwam
pakweg 2.000.000 jaar geleden samen met Lycy uit
Zuid-Afrika, waar ook andere beroemde mensen als
Nelson Mandela vandaan komen, of die man die zijn
vrouw onlangs overhoop schoot omdat zij op de wc
zat met de deur op slot en hij meende dat het om
een inbreker ging.
V 1
Op aarde zijn de filosofen het er wel over eens dat onze groene tuin
kapot wordt geschopt door ‘Homo Sapiens Sapiens’. We moesten de ogen
van de mens maar afplakken en de naam afkorten tot H.S.S., want zolang
er geen rechtbank komt die H.S.S. schuldig verklaart, blijft hij gewoon
rondlopen en dingen vernielen.

V2
Dat moeten we even uitleggen. Volgens bijna alle Heilige Boeken had elke
aarde en elk land vroeger zijn eigen paradijstuin waar alle dieren gewoon
door elkaar liepen en elkaar niet, of nauwelijks, naar het leven stonden.
Ook de planten bleven gewoon staan. Wat H.S.S. dan wel at, weten de ge-
leerden nog steeds niet. Als de eerste mensen elkaar tegen kwamen dan
zeiden de dieren tegen hen: ‘Vrede zij met u en met uw geest!’ En dan was
dat ook echt zo.












⓫ As of July 2016, the International Union for Conservation
of Nature (IUCN) lists 58 extinct species of insects, 46
possibly extinct species, and one extinct in the wild species
of insect. In 2009 ‘Hiob’s Friends DVVJ’ made accurate scientific
drawings of 33 extinct species of insects; in this year it was
200 years ago that the great autodidact Charles Darwin was born.
V3
De klad kwam erin toen de dieren elkaar en de planten in de tuin wel
gingen opeten. Ze zagen de tuin eerder als moestuin en jachtterrein dan
als paradijstuin. Ik zei het al: er was 1 hogere diersoort dat er steeds
een enorm potje van maakte. Maar waarom? Waarom maakt de meest wijze en
meest hoge onder de diersoorten er een zooitje van? Waarom moesten zoveel
diersoorten uitsterven? Waarom al die planten vertrappen? En waarom houdt
H.S.S. van sommige soorten zoveel dat er in de arken die we voor ze bouwen
veel te weinig ruimte voor ze is? Waarom van 1 soort zoveel dieren, bij-
voorbeeld kippen, bewaren en andere diersoorten, bijvoorbeeld walvissen,
snel weggooien?































⓬ ‘Christus voor Pilatus’ is een
schilderij van een navolger van de
Zuid-Nederlandse schilder Jheronimus
Bosch. Het stelt Christus voor te
midden van een groep vreemd uitziende
figuren. Zijn kop steekt sereen af
tegen de bijna karikaturale grimassen
van de mensen om hem heen. De over-
priesters van Jeruzalem vroegen aan
Pilatus of ie Christus wilde vervolgen
omdat zij bang waren voor zijn toe-
nemende populariteit. Pontius Pilatus
zag echter geen reden Christus te ver-
volgen en stuurde hem naar Herodes,
onder wiens jurisdictie Christus als
Galileër viel. Op die manier waste hij,
Pilatus, zijn handen in onschuld. De
tekening hiernaast is van een navolger
van de navolger.
VI
Overal in het heelal waar de zondeval flink heeft toegeslagen zijn dus
rechtbanken nodig. Want al die uitstervende en zwaar mishandelde dier-
soorten kunnen niet voor zichzelf spreken, ook al gaf de rechtbank hen
spreektijd. En heel veel mensen kunnen dat ook niet, want sommige on-
schuldige mensen kunnen niet goed praten en anderen, die misschien wel
schuldig zijn, juist weer wel.















⓭ Little Lamb, who made thee?
Dost thou know who made thee?
Gave thee life & bid thee feed
Little Lamb, who made thee?
Dost thou know who made thee?
William Blake

⓮  21. Toen deed de HEERE God een diepen slaap
op Adam vallen, en hij sliep; en Hij nam een
van zijn ribben, en sloot derzelver plaats toe
met vlees. 22. En de HEERE God bouwde de ribbe,
die Hij van Adam genomen had, tot een vrouw,
en Hij bracht haar tot Adam. 23. Toen zeide Adam:
Deze is ditmaal been van mijn benen, en vlees
van mijn vlees! Men zal haar Manninne heten,
omdat zij uit den man genomen is. 24. Daarom zal
de man zijn vader en zijn moeder verlaten, en zijn
vrouw aankleven; en zij zullen tot een vlees zijn.
25. En zij waren beiden naakt, Adam en zijn vrouw;
en zij schaamden zich niet. Genesis 2: 21-25

























VI
Vandaar ook dat het belangrijk is dat iemand die verstand heeft van schuld
en onschuld, -en ondertussen overal boven staat,- naar alle bewoonde pla-
neten kijkt om zo nu en dan recht te spreken. De religies hebben daar go-
den voor aangesteld, de verlichting rechtvaardige rechters. Misschien
vinden wij hen, de rechtvaardige rechters, niet altijd even rechtvaardig,
maar wat dan? Beter dat, dan dat de kosmische regeringen van het heelal
straffen gaan zitten uitdelen , want die zijn vaak zo streng dat bijna
niemand nog iets gevaarlijks durft te doen.

VI 1
Als we een van die grootste godsdiensten op aarde onder de loep nemen,
dan gebeurt er iets heel raars. Ik bedoelde het christendom. Op zich is
dat een mooie godsdienst. Met een oerknal, een volmaakt blauwe planeet,
een paradijstuin en twee naakte homo sapientjes erin. Heel eerlijk: een
zwart mannetje met kort rossig haar en een zwart vrouwtje met blond haar.
Op zich niks mis mee, deze ene aarde onder talloos veel miljoenen. Heel
vredig en rustig na al dat lawaai van de oerknal. Maar waarom moesten die
twee zo nodig in een zure appel bijten? Had die onaangeroerde tuin toch
met rust gelaten. Niks daarvan. Het ging mis, dat wist iedereen allang.
Maar wanneer ging het precies mis en waarom?   

VI 3
De wanneer-vraag is niet zo moeilijk te beantwoorden, alhoewel zelfs
Wikipedia voor de verandering nogal moeilijk doet. We houden het erop
dat we pakweg 2000.000 jaar begonnen met mens te zijn. Volgens creatio-
nisten moet dat maximaal 6.000 jaar min 5 dagen zijn. Maar op kosmolo-
gische schaal gaat dat verschil van pakweg 194.000 jaar nergens over.

















⓯ Uit het werk van William Blake (1757-1827) blijkt dat hij de verbeelding belangrijker vindt
dan de rede. Blake plaatste vraagtekens bij alle heersende waarden van zijn tijd, op het gebied
van kunst, religie en filosofie. Zijn poëzie loopt vooruit op de grote veranderingen die zouden
komen: het loslaten van de conventies van de 18e eeuw (lees: 20 ste eeuw). Zijn mystieke ge-
dichten worden weinig gelezen. Wellicht kon hij in die werken geen goede uitdrukkingsvorm vinden
voor zijn ideeën. In de kortere gedichten weet hij zich echter volkomen open te stellen voor de
lezer en dat is, zeker tegenwoordig, wel belangrijk.
VII
Stel dat het elders in de kosmos ook niet goed gaat, kunnen de goden dan
meer zonen, of desnoods dochters, sturen of houdt het op bij één? Wat zou
het mooi zijn als we met z’n allen of om de beurt naar een plek in het
heelal konden reizen waar we stopten met negatief denken en ook ophielden
met anderen steeds te oordelen, of onszelf. Een plek waar het hoofd
rustig van wordt, helemaal geen zin meer heeft in vlees of vis of bij-
voorbeeld spinazie of een croissant. Daar gewoon zijn, in het hier en nu,
en genieten van het mooie uitzicht. Met heel in de verte nog net die
mooie blauwe stip.






























⓮  De spaceshuttle die Rinke Nijburg bouwde heet
Ground Control ZERO en staat in het Paleis van
Justitie in Arnhem. Identiteitsbewijs mee, metaal
inleveren aan de balie, en hups door de draaideur
naar binnen. Hup rechtsaf. Kijk ook even naar de
prachtige naoorlogse architectuur die heel veel
lijkt op -die uit de voormalige Sovjet-Unie- en
naar de schitterende glas-in-loodramen, inclusief
inbrekers en politie- van Joost Swarte. Helemaal
doorlopen, want dan staat rechts in de hoek Ground
Control ZERO te schitteren. Aan de achterkant van
de shuttle zit een groot rond gat. Daar kun je in.
Een persoon per keer. In het zwarte gat staat een
kruk waarop je kunt neerstrijken. Vanaf die plek
kun je de hele kosmos zien. Er is niemand die iets
schept, behalve jij of u. En er is niemand die
oordeelt, behalve jij of u. Maar het is niet
verplicht.
















VIII 1
Wetenschappers, astrologen en astronomen zijn allemaal op zoek naar die
ene plek. Mystici noemen die vlek sinds mensenheugenis de grote wolk van
niet weten. In het boek ‘De kleine prins’ had de kleine prins die plek wel
gevonden, maar dat was maar in een boek en niet gebaseerd om onomstotelijk
empirisch bewijs. Godsdienst = fictie = geen wetenschap, maar wel fictie,
da’s duidelijk.

VII 2
Nou ja, als je maar niet teveel door al die wetenschappelijke tijdschrift-
en bladert, want anders rijzen je de haren ten berge. De ene theorie is
nog krankzinniger dan de andere. -Soms is het allemaal nog fantastischer
dan wat de grote verhalen allemaal beweren.- Ik zal die theorieën ook maar
niet allemaal behandelen, want dan sluiten ze mij nog op en spannen een
rechtszaak tegen me aan. Ik kan dan wel roepen dat ik het allemaal niet
bedacht had, maar daar hebben sommige lieden een broertje dood aan. Maar
ik geloof er wel in, anders had ik het er niet over.

EINDE

















Lunar Eclipse
2016

 silkscreen & piëzzoprint on paper 
50 x 50 cm 
oplage I edition 10








Abonneren op: Posts (Atom)