Cees Andriessen # in memoriam 2

Camiel & Mischa Andriessen (2003) [1]

'Le coeur a ses raisons que la raison ne connaît point.' [2]

Blaise Pascal, Pensées

 

Beste Cees,

Vorige week donderdag is Gerda's moeder op 91 jarige leeftijd overleden, drie weken voor ze 92 zou zijn geworden. Twee dagen voor haar overlijden zijn we nog bij haar geweest, maar ze was nog amper aanspreekbaar. Op de dag van de begrafenis lag ik al een week op bed met dat heftig griepvirus waarover ik je vertelde. Ik ben wel naar Twente gegaan, maar zelfs na een paar keer een paracetamol te hebben geslikt, stond ik nog te zwalken op de benen. Ik heb moeder gezien, veel te klein en nietig, maar heel erg lief, zoals ze ook was. Ik heb haar koude hand vastgehouden en in de deuropening naar buiten gewacht tot de kist sloot. Toen ging het niet meer. Mijn afscheid duurde een kwartier. Ik ben naar het ouderlijk huis gewaggeld en in een bed geklommen. Werd pas weer wakker toen een dochter twee uur later kwam vragen hoe het ging.

De dag daarna, bevrijdingsdag, voelde ik me nog geen cent beter. Van de vroege ochtend tot de late avond bleef ik in bed. 's Avonds om half toen ging de telefoon. Ik hoorde het gerinkel wel, maar het was niet het geluid van mijn eigen mobiel, het was de huistelefoon. Ik dacht: 'Laat maar gaan,' maar Gerda nam op. Even later kwam ze de slaapkamer in: 'Rinke, er is nog iemand overleden.' Ik dacht gelijk aan mijn eigen vader die 95 is, maar die was het niet. Dat zou Gerda anders aankondigen; ik weet alleen niet hoe. 'Nou, zeg het maar, want ik zit er niet op te wachten' En toen zei Gerda dat jij het was, maar dat kon niet, want Leen was al weg en we misten hem allebei zo enorm. Bovendien moest ik je nog terugschrijven, je brief beantwoorden. Ik zei tegen Gerda: 'Ik kan het er nu niet bij hebben.' Maar dat kon ik wel, want het kon niet anders.

...in wording...

 

 

 

 

[1] Opening tentoonstelling 'G. schreibt fremde Briefe', Kunstmuseum Frederikshavn, Denemarken. Deelnemende kunstenaars: Ad Gerritsen, Cees Andriessen, Peter Jordaan en Rinke Nijburg. Tussen Camiel en Mischa is een houtsnede van Ad Gerritsen zichtbaar. Het spijt me dat ik geen foto kan vinden van de jongens voor het werk van hun vader.

[2]  Blaise Pascal, Pensées. Vertaling uit het Frans: 'Het hart heeft zijn redenen die de rede niet kent.'

 

 

 

Cees Andriessen # in memoriam 1

 

Bonnie & Cees Andriessen (2003) [1]

 

 

'[...] et inquietum est cor nostrum donec requiescat in te.' [2]

Augustinus, Confessiones I, 1

 

Beste Cees,

Hartelijk dank voor je email brief. [3] Je schrijft dat je pas na een maand reageert op mijn brief; ik vind dat geen pas maar al. Mij duurt het soms nog veel langer dan dat, een maand, of twee, om een brief te beantwoorden, soms beantwoord ik brieven helemaal nooit. In mijn hoofd wel hoor. In mijn kop schrijf ik altijd terug. Mijn brein kan niet geschreven brieven schrijven en eindeloos herschrijven. Tot ik ze zowat uit het hoofd ken. Maar die mentale brieven leest natuurlijk niemand anders dan de eigenaar van het hoofd dat schrijft met woordloze inkt. Neem me niet al te kwalijk dat ik, 'jong en fit als een hoentje', jouw brief pas nu beantwoord.

Dank je dat jullie zo vaak aan ons denken, dat is geheel wederzijds. Ik wilde dat we meer konden betekenen voor jou en Bonnie dan momenteel het geval is. Na een val van de fiets nog niet zo lang geleden was ik niet alleen een deel van mijn geheugen kwijt, maar ook een dikke week. Daarna trakteerde mijn omgeving me op een simpel griepvirus waardoor ik meer dan twee weken misliep. - Van het Covid-19 virus had ik amper last. Waarom waarschuwden het outbreak management team niet voor dit, voor mij veel kwalijker, griepvirus? - Ik lag twee weken plat, sliep, waakte en sliep en keek ziekmakend veel nare dingen op de televisie in onze slaapkamer. Over de loopgravenoorlog in Oekraïne, over de Tweede Wereldoorlog waarover nog altijd echt niet alles gezegd is, over de verloren oorlog in Bosnië. Enzovoorts. Het is raar dat ik, doodziek, toch een stuk liever naar de ellende van anderen kijk, dan me laat verleiden door het oppervlakkige gekeutel op tv dat einde kent noch zin.

Cees, je zegt dat je momenteel per dag niet veel kunt ondernemen? Dat zegt jouw gevoel tegen jou en ik snap dat wel. Maar wat jij in jouw leven allemaal ondernam, past godsonmogelijk in een normaal mensenleven. Je deed allang heel veel meer dan je beste best. Dat weet je ook wel, maar genoeg was het niet. Nooit. Je protestante inborst, dat is de mijne, is het nooit genoeg. Iets maakt ons ongeneeslijk rusteloos, bijna ongenadig schuldig. Vandaar dat we de verzuchting van Augustinus zo goed begrijpen: 'Onrustig is ons hart, tot het rust vindt in U.'

Wat bedoel je trouwens met de zin: 'Bonnie heeft wel een paar jasjes uitgetrokken en voel me daar schuldig over [...].' Ik ken die uitdrukking niet. Bedoel je dat zij makkelijk kan loslaten dan jij? Dat ze zich net iets makkelijk over dingen heen kan zetten? Dat ze eerder denkt: 'Dan maar niet!' Als je dat bedoelt, zit ik in hetzelfde veerbootje dat de overkant nog niet aangeraakt heeft of alweer wil uitvaren. Terug naar die andere kant. Gods, wat kan ik dingen slecht loslaten, wat weet ik weinig overgestoken bruggen achter mij te verbranden, obsessies enigszins te beteugelen, laat staan me er definitief van te bevrijden. Het is altijd 4 mei, nooit ook maar 2 minuten 5.

'Het leven nemen zoals het komt', schrijf je. Het is de allerheiligste, dagelijkse mantra van jullie demente buurvrouw.  Maar dat 'nemen zoals het komt' kan ik net zo min als jij. Misschien kan ik het nog minder, maar wellicht ook niet. Het is ondoenlijk elkaars bevlogenheid af te wegen op een apocalyptisch weegschaaltje, nog onmogelijker wordt het ons vermogen tot afsterven aan ons altijd jeukende ego ooit afdoende op te meten. Het is zoals je zegt: 'We leven in de tuin waar de bloempjes geplukt worden.' Het is ook zoals je zegt: 'We dachten dat Leen er altijd zou zijn [...].' We hebben het allebei nog veel te kwaad met het afscheid nemen van deze rusteloze maar bevlogen vriend.

Tof dat Mischa binnenkort optreedt bij EREPRIJS in ACEC. Hopelijk wordt het een mooi optreden en lukt het jullie er bij te zijn. Ik hoor graag hoe het was. Gaat Camiel er ook heen? Zoals jullie trots zijn op je jongens, zullen zij wel aardig fier zijn op elkaar.

Cees, groet aan Bonnie,
tot gauw, en hartelijks van Gerda,

Rinke

 

[1] Opening tentoonstelling 'G. schreibt fremde Briefe', Kunstmuseum Frederikshavn, Denemarken. Deelnemende kunstenaars: Ad Gerritsen, Cees Andriessen, Peter Jordaan en Rinke Nijburg. Op de achtergrond links is een reeks houtsnedes van Ad Gerritsen zichtbaar.

[2] Augustinus, Confessiones I, 1, Vertaling uit het Latijn: 'Onrustig is ons hart, tot het rust vindt in U.'

[3] De brief dateert van zondag 16 april 2023.