Brieven aan Edith Stein #48 'De kraaloogjes van een seriemoordenaar'

 

 

BRIEF 48  

aan Edith Stein

'De kraaloogjes van een seriemoordenaar'   

Joseph M. Heij

Wolfheze bij Arnhem

 

Zeer Genadige Zuster Benedicta van het Kruis, 

Lieve Edith,

Vandaag is een extra heuglijke dag: Prinses Beatrix, onze voormalige koningin, is jarig. Volgens mij is ze nu 85 jaar. Mijn Vriend heeft haar twee keer ontmoet; ikzelf voelde de behoefte nooit zo. Hij heeft, vanwege zijn orthodox-christelijke achtergrond denk ik, een speciale band met De Oranjes; zelf ben ik vooral dol op de kleur oranje, maar magenta heeft mijn voorkeur. 

Extra heuglijk is het vandaag om een heel andere reden. Misschien heb ik je het ooit verteld of hoorde je het van iemand anders? Omdat hij door de bommen Berlijn niet meer zag en de hele trouwerij met Eva veel kariger was dan hij zich al die jaren had voorgesteld, maakte de man - nou ja 'man' - wiens naam wij niet te vaak in de mond moeten nemen, net als het woordje god, op deze extra heuglijke dag een mooi einde aan zijn zeer geslaagde ondergang.

Heb je de film Der Untergang nou al gezien? Ik zei je toch al eens eerder dat je die moest gaan zien? Dat is een echte aanrader. Je krijgt een alleraardigste indruk van de allerlaatste dagen van een hele reeks gekken die logeren in betonnen poppenhuiskamertjes diep in de Berlijnse grond. Bruno Ganz, die Jan Klaassen speelt, doet dat vrij aardig, maar zelfs hem lukt het echt niet om voortdurend de juiste, meest gestoorde blik in de ogen te toveren die je kunt bedenken. En dat terwijl hij best een goede acteur was.

Sissi, de poes van Mijn Vriend, kan dat wel heel goed, satanisch uit haar zwarte kraaloogjes kijken. Ze heeft, net als Chaplin, een tandenborstelsnorretje, maar dat zit vrij scheef onder haar natte roze neusje. Het is een lief beestje dat je zo kunt aaien. Je denk dat ze volmaakt gedomesticeerd is, maar dat is niet zo. Je moest eens zien wat er gebeurt wanneer ze in de tuin een vogel van worm naar worm ziet hippen. De blik is volledig gespitst op doden. Het zijn de kraaloogjes van een seriemoordenaar. Als je die donkerste blik eenmaal gezien hebt, dan zie je die altijd, ook als het een paradijselijk blauwe dag is.

Zoals je ziet op de bijgaande foto is de broek heel erg mooi geworden: met een vrij duur lichtgrijs kleurpotlood bracht ik een fijnzinnig krijtstreepje aan dat door de vergroting een beetje in het water was gevallen. En der treue Wolff voorzag ik van een aantal meetpunten die het wetenschappers gemakkelijker moet maken te beoordelen of Wolff wel raszuiver is. Want er gaat niets boven een echte Duitse Herder.

Tot gauw Edith,

Joseph  

 

 

 

 

Brieven aan Edith Stein #47 'Je lichaam is vernietigd met vakmatige precieze'

 

 

BRIEF 47  

aan Edith Stein

'Alleen meekijken, niet terugkijken'   

Joseph M. Heij

Wolfheze bij Arnhem

 

Zeer Genadige Zuster Benedicta van het Kruis, 

Lieve Edith,

Vandaag wordt  ‎Oświęcim bevrijdt door de Sovjets. Ik vind het heel erg dat jij dat niet meer mee mocht maken, sorry, weet niet eens helemaal zeker of je wel in Birkenau gestorven bent of heel ergens anders. Onderweg bijvoorbeeld, in een trein van de Nederlandsche Spoorwegen die Eichmann logistiek zo goed hielpen met de transporten? Sorry. Ik leefde in die tijd nog niet, maar vrees voortdurend het ergste, vrees dat ook ik een logistieke meeloper zou zijn geworden. Op zijn minst. Uit angst natuurlijk, zoals de meesten. Niet omdat ik denk dat ik, stel dat ik een lichaam en een bijpassende geest had gehad, een hekel aan Joden zou hebben gehad. Dat denk ik niet. Laat staan dat ik 'dat ras' als zeer inferieur aan 'dat andere ras' zou hebben beschouwd. Dat niet, dat denk ik niet. Maar in het verzet zou ik voorwaar helemaal nooit zijn terechtgekomen. Ik ben geen winnaar, geen steile communist of een precieze gereformeerde. Ik ben banger dan jij, heb ook geen enkel geloof, niet in mij, niet in mijn vrienden, niet in de voortschrijdende wetenschappen en al helemaal niet in jouw god.

Lieve Edith, je lichaam is vernietigd met vakmatige precieze en daarmee je stem, jouw rijke taal, jouw volstrekt eigengereide intelligentie, de oorspronkelijke, geliefde spiritualiteit van je ziel, het gitzwarte haar, een merkloze bril. Ik vind 51 jaar oud veel te jong om te sterven. Mijn Vriend is vandaag jarig en wordt als ik me niet vergis 56. Dat is precies zo oud als de Zwarte Satan, die alle ellende die hem werd aangedaan niet meer kon aanzien en precies 10 dagen na zijn laatste verjaardag een einde maakte aan zijn niet aflatende tranendal. Precies op Koninginnedag. Ik ga Mijn Vriend niet bellen dit jaar, het is geen goede dag om een verjaardag te vieren.

Lieve Edith, sorry dat ik soms misschien dingen tegen je zeg die ik beter niet had gezegd. Ik weet niet beter, mis je tegenspraak, de oorlog is alweer zo lang geleden, mensen veranderen geschiedenissen gewoon weer in andere geschiedenissen en niemand zit op jou of mij te wachten. Op mij niet omdat bijna niemand weet dat ik besta, op jou niet omdat geen dode hond zich nog bezig wenst te houden met jouw joodse messiaanse mystiek. Ik wil niet zeggen Edith, dat het mij niet interesseert, want dat is wel zo. Maar ik kan momenteel geen enkel boek over bemachtigen. Nou ja, dat ene biografietje dan, maar dat heb ik zo goed verstopt dat ik het niet meer terug kan vinden of ze hebben het gevonden en wijselijk weggehaald zonder mij ook maar iets te zeggen. Het aantal godsdienstwaanzinnigen hier in huis is groot. Ik vrees dat ze denken dat ik voor die aandoening ook vatbaar ben. Het zij zo.  

Edith, had je nog twee-en-een-half jaar volgehouden dan was je gered. Dat jou dat niet lukte, snap ik wel. Zelf zou je misschien zeggen dat het je 'niet gegeven' werd. Dat het de wil van God was. Of zou je dat anders zeggen? Ongetwijfeld. Wie was er bij jou toen je stierf? Wie was jouw getuige? Wie kon navertellen dat je je geloof behield. En welk geloof was dat dan? Je weet dat ik niet ik jouw god geloof, maar troostrijk is het voor jou misschien wel dat ik het geloof in de medemens zowat in zijn geheel verloren ben. En dat terwijl ik nog niet eens een keer in ‎Oświęcim ben wezen kijken. Wel wil ik dan meteen ook Krakau bezoeken; dat moet toch nog wel, ondanks de oorlog, een heel mooie stad zijn. Zeggen ze.

Kon ik bidden, dan zou ik dat doen. Dan zou ik bidden dat je na de oorlog veilig was aangekomen in Jezus armen. Wel heb ik een betonnen Boeddhabeeldje; aan zijn gekruiste voeten zal ik een waxinelichtje neerzetten en dat aansteken en dan een poosje aan je denken.

Liefs jouw Joseph

 

NB De foto die ik bijvoeg is niet al te best, maar met een beetje geluk zie je dat ik 'Wolff' blauw heb gemaakt met aquarelverf. Het papier ging enorm bobbelen en dus vreesde ik het ergste. Maar mijn gewillige buurman in wiens kamer ik mag arbeiden had een strak plan. We hebben de hond droog geföhnd en toen bobbelde die niet meer. Een pak van mijn hart. Mensen denken vaak dat al Hitler maîtresses 'Eva' heetten en al zijn honden 'Blondi' maar dat is niet zo.

Brieven aan Edith Stein #46 'Alleen meekijken, niet terugkijken'

 

 

BRIEF 46  

aan Edith Stein

'Alleen meekijken, niet terugkijken'   

Joseph M. Heij

Wolfheze bij Arnhem

 

Zeer Genadige Zuster Benedicta van het Kruis, 

Lieve Edith,

Nu ze hier in huis minder op me letten - ze denken dat het naar omstandigheden redelijk goed met me gaat - kan ik niet alleen weer collages maken en zelfs op groot formaat aan de gang gaan, iets dat voor mij totaal nieuw is, maar soms ook tv kijken. Het is heel simpel: tegen de leiding zeg ik dat ik me 'niet echt lekker in mijn eigen vel lekker' voel en liever op mijn kamer eet dan in de eetzaal. Ik mag het bord eten dan meestal wel meenemen. 

Omdat niemand me 's avonds nog komt instoppen - alleen het licht wordt gedimd als de papklok luidt - kan ik feitelijk tot een uur of elf mijn gang gaan. Ik spook rond bij de geesten hier in huis die uit personeelsgebrek ook niet goed of amper in de gaten gehouden worden. De camera's weet ik allemaal te hangen en handig te omzeilen. En zo kon ik gisteravond weer eens lekker tv kijken bij een van mijn geliefde idioten.

- Sorry Edith, ik ga nu eerst weer even tekenen en schrijf dan weer verder aan jouw brief. -

[...]

- Nou daar ben ik weer. Het tekenen viel me vies tegen. Ik vertel je nog wel een keer waarom. -

Wat ik wilde zeggen is dat ik bij 'een aardige buurman' naar binnen liep zonder te kloppen. Ik houd niet zoveel van aankloppen. Het was donker, alleen de tv stond aan en het geluid was kneiter hard. De sleets grijze man zat onderuitgezakt sullige porno te kijken met de afstandsbediening nog in de hand. Wat ik ervan zag vond ik onaantrekkelijk, beter onappetijtelijk. Van zoiets kun je toch amper zin krijgen. Ik kon er niet goed naar kijken en vroeg of ie op een andere zender mocht. Zonder naar hem om te kijken rukte ik de afstandbediening uit zijn handen, hij hield die met beide handen vast, en drukte eerst op de 4 en daarna op de 9. 

Ik had geluk, want op mijn favoriete zender, Arte TV, vielen we midden in een documentaire over de Neurenberger Processen. Jammer dat je op Arte alleen kunt meekijken, niet terugkijken. Het begin moet ik dus nog zien. Tegen de totaal verbouwereerde man in de vunzige stoel naast me zei ik: 'Jij houd toch ook veel van de Tweede Wereldoorlog en dat andere kun je altijd nog kijken als ik weg ben.' Hij vroeg me wat dat waren, de Neurenberger Processen; kennelijk had de nitwit er nog nooit van gehoord. Zelf had ik trouwens ook liever iets anders gekeken, zelfs mijn kop staat niet altijd naar oorlog. Bovendien was dit na de oorlog. Ik zei dan ook: 'Het is jammer dat die processen zich pas na de oorlog afspelen, want de uitkomst is allang bekend. Er moeten nog een paar Duitse koppen te rollen en dan is alles weer bij het oude.' Een paar?' vroeg mijn buurman? 'Ja,' zei ik, 'een paar, want de meeste SS'ers en andere nazi-kopstukken hadden ze hard nodig om het land weer een beetje op te bouwen. Bijvoorbeeld Dresden.'

Op een ander zender zetten durfde ik niet, bang als ik was dat de grijze geest dan iets op een van de vele Nederlandse zenders wilde kijken, liefst iets op een commerciële zender. Steeds dezelfde geestelijk achterlijke televisie-persoonlijkheden, steeds dezelfde geestdodende praat- en spelletjesprogramma's, lege hulzen waarin voor mijn totaal onbekende beroemdheden niets anders doen dan keihard en niet aflatend om elkaars domste grappen lachen en, erger nog, om zichzelf. Ik kan daar soms lichamelijk net zo op reageren als op seksfilms. Ik vraag me af of de nazi's dit soort programma's nou aan de lijst entartet hadden toegevoegd of aan de lijst Dietse Volkskunst.

Nu, Edith, kap ik ermee, want deze avond ga ik wel lekker warm eten met de anderen. 'Dat is gezellig Joseph,' zeggen de hulpverleners, 'jij moet je niet steeds terugtrekken in je eigen kamer. Jij moet soms ook onder de mensen komen.' Je snapt wel dat ik het doe om niet al te veel de aandacht op me te vestigen. Ze moesten zich maar geen zorgen maken over Joseph. Morgen vertel ik je wat meer over die showprocessen. Ik realiseerde me gisteravond ineens dat jij helemaal niet weet hoe de oorlog afloopt: wie er wint, wie er verliest, wie er bleef leven en wie niet. Hoe zal ik het zeggen? Het liep wel goed af, maar ook weer niet.

Tot morgen,

Liefs Joseph 

 

NB Ik geloof dat er vanavond zuurkool met worst in het vat zit. Heb ik wel zin in.

 

 

Brieven aan Edith Stein #45 'Iconografische aanhangsels'

 

 

  

BRIEF 45 

aan Edith Stein 

'Iconografische aanhangsels'   

Joseph M. Heij

Wolfheze bij Arnhem

 

Genadige Edith,

Wil jij eens aan Jezus vragen wat hij van mijn vorderingen tot nog toe vindt? Ik bedoel niet dat Hij moet kijken naar de originele foto van Heinrich Hoffmann uit 1932, sorry 1923, want die is best goed. Ik bedoel wat er overblijft van deze foto met iconografische aanhangsels als je die zo groot af laat drukken. En ook wat Hij vindt van Zijn eigen kop? Wil je dat laatste ook nadrukkelijk vragen? Of dat Hij het weer vraagt aan Zijn Vader? Niemand weet beter hoe Jezus eruit ziet dan Onze Lieve Heer. Ze zien elkaar denk ik zowat dagelijks.

Ik wil je best zeggen wat ik vind van de door mezelf uitverkoren kop, maar wat de vrouw van mijn vriend gisteren zei, daar schrok ik behoorlijk van: 'Die kop met dat langgerekte gezicht en die hangende oogleden vind ik altijd heel afstotelijk. Dat doe je  altijd Joseph. En dat lange haar en bijpassende baardje. Moet dat per se? En die groene doornenkroon vind ik helemaal niet meer van deze tijd. Jezus is een hele goeie man. Waarom moet ie zo'n akelig boze rotkop hebben?'  

Daar kon ik het mee doen, Edith. En daarom dacht ik: 'Voordat ik verder ga, wil ik weten wat Jezus zelf zegt.' Maar jij Edith, mag het ook best zeggen. Waarom zou je niet eerlijk mogen zijn tegen Joseph? Aan de mening van de vrouw van Mijn Vriend hecht ik tegenwoordig geen enkele waarde meer, maar ik sloeg wel aan het twijfelen. Ik dacht dat ik de beste kop had gevonden uit de hele schilderkunst, voor deze collage dan. Maar nu weet ik het niet meer zo zeker; ik erger me aan mijn eigen onzekerheid.

Iets anders dat me tegenvalt is dat het beeld, zo groot opgeblazen, onscherp wordt en 'pixelig'. Dat is niet helemaal de bedoeling, maar wist ik veel. Gelukkig pakt het Hahnemuhle-printpapier zowel potlood, alsook pastel en aquarelverf super goed. Ik kan dus niet alleen kleur aanbrengen in de bleke gezichtjes, maar ook scherpte. En waar nodig, waar de pixels al te opdringerig worden, doe ik daar een laag schmink op. Ook zou ik het typische Jezus-baardje zomaar aan de kinnebak van Adolfus kunnen hangen of het tandenborstelschaamhaarsnorretje van Adolfus aan De Heere Jezus. Maar zoiets ga ik niet doen. Het is te makkelijk, te voor de hand liggend. De verwarring over de betekenis van mijn collage is nu al groot genoeg. Laat ik geen water in wijn veranderen of wijn in bloed.

Liefs jouw Joseph

 

 

Brieven aan Edith Stein #44 'Veel kleur lijkt me niet goed'

 

 

BRIEF 44  

aan Edith Stein 

'Veel kleur lijkt me niet goed'   

Joseph M. Heij

Wolfheze bij Arnhem

 

Genadige Edith,

Nog de beste wensen voor het nieuwe jaar! Welk jaar eigenlijk? Ik houd dat niet goed bij. Heb je Jezus al in je hart gesloten of komt dat later? Misschien is het oktober 1918 en weet je nog helemaal niet dat de eerste helft van De Grote Europese Oorlog bijna is afgelopen. Misschien is het 15 oktober 1920 of 21 en zit je lekker te lezen in Avila's autobiografie. Hoe moet ik dat weten? Schrijf me dan wat vaker.

Goed nieuws! Mijn vriend geeft toe dat 'Jezus met Hitler op schoot' door mij bedacht is. Nou het hem maar niet goed lukken wil het beeld goed op de kaart te zetten, mag ik er 'iets moois' van maken, zoals hij het letterlijk formuleerde. Gisteren kwam hij op bezoek. Eindelijk weer eens een visitatie, want hij was al een half jaar niet geweest. 

Ja, Edith, zo leer ik jou mijn vrienden kennen, vooral de echte. Ze houden van je zolang ze wat aan je hebben, zolang je ze weet te vermaken, aan het lachen krijgt, belangstelling toont. Maar heb je een keer kritiek dan hoor je maanden, soms jaren, niks meer. En als je dan weer eens wat hoort, dan kun je er donder op zeggen dat ze zelf hulp nodig hebben. En donders kun je zeggen dat ze: erg druk waren op het werk, veel tegenslag hadden, veel crematies en begrafenissen ook, corona, in de vakantie niet goed waren uitgerust enzovoorts, enzovoorts. Je zou bijna zeggen: 'Donder op. Dit is te doorzichtig, dit kun je niet menen, je hebt meer zelfkennis dan je nu etaleert, hoe kun je denken dat de arme Joseph er wel weer in zal trappen?' 

Er zijn er ook, echte vrienden bedoel ik, die plotsklaps hele vriendschappen opzeggen. Het maakt niet uit dat je al, weet ik het hoe lang, bevriend was, beste vrienden op de koop toe, ze zijn er ineens 'helemaal klaar' mee. Je hoeft niks meer te zeggen, mag ook niks meer zeggen. Ze bewaren goede herinneringen aan je, aan de vriendschap, aan jou, zeggen ze, maar het is op. Ze voelen het niet meer, het wordt teveel gedoe, je doet te moeilijk. 'Joseph doet te moeilijk de laatste tijd. Hij is te vaak boos, voelt zich verongelijkt, verwacht veel teveel van me. Ik kan dat niet meer opbrengen. Ik ben Jezus niet.' 

Nee, natuurlijk niet. Maar Joseph zat niet voor niks hier, in dit kampement, om de doodeenvoudige reden dat hij het zelf ook nog amper kan opbrengen. Om te leven, om door te sukkelen. Edith, ik weet niet of je het herkent, maar misschien moesten we even wachten met dit gesprek tot je rooms-katholiek wordt, ik denk wel dat je me dan een stuk beter begrijpt. Wat we ook kunnen doen is wachten tot de mensen beter luisteren naar wat Adolfus Hitler allemaal te zeggen heeft. Misschien dat we een gesprek hebben als de meeste Volksdeutschen de grootst mogelijk hekel hebben aan de meeste Juden.

Lastig om te zeggen... Ik kan niet voor jou spreken, mag dat niet en wil dat ook helemaal niet. Maar als ze me nou eens een paar van jouw geschriften gaven, dan kon ik je, hoop ik, een stukje beter beginnen te begrijpen. Mocht je me willen helpen met die collage van Jezus met Adolfus op schoot, dan houd ik mij ten zeerste aanbevolen.

Zo weet ik bijvoorbeeld niet of ik kleur zal gebruiken of niet. Veel kleur lijkt me niet goed, want het is immers geen verjaardag. Dus een bloemetjes-behang, of bloemen-gordijn, zit er niet in, denk ik. Ik vind het Duitse woordje Vorhang wel mooi. Zoals het voorhangsel in de tempel in Jeruzalem. Dat ding scheurde doormidden op het moment dat de Joodse Messias stierf. Precies zoals de voorhuid op de dag van de besnijdenis wordt afgescheurd.

Maar wat vind jij bijvoorbeeld van de kop van Jezus? Denk je dat die goed gekozen is? Ik plukte die uit de geschiedenis. En Adolf? Het is een foto van de slapende satan. Ook geplukt uit het archief van historie. Uiterst zeldzaam, een slapende lucifer, alhoewel bekend is dat Adolfus liever lui was dan moe. Zijn Schutz Staffel durfde hem 's ochtends om een uur of elf, half twaalf wellicht, niet eens te wekken als er weer eens iets pittigs was gebeurd, iets dat helemaal niet kon of mocht gebeuren: een grote domper op het duizendjarige spektakel. Bijvoorbeeld de landing in Normandië of de overgave van veldmaarschalk Paulus aan de Sovjets. Dat laatste zou de apostel Paulus, feitelijk ook een soort veldmaarschalk, nooit gedaan hebben, ik bedoel zich overgeven aan de Romeinen.

Nou Edith, ik ben erg benieuwd of je me kunt helpen met mijn werk, want alleen is maar alleen. Ik denk trouwens dat ik begin met aquarelverf of kleurpotloden. Nou niet bepaald 'hete materialen' in de hedendaagse kunsten, ik bedoel 2023, maar kan het schelen? Uitgerangeerd was ik toch al, was het niet door mijn vrienden dan wel door de maatschappij.

Liefs Joseph

NB Ik vergeet te zeggen dat de foto die ik bijvoeg niet in mijn kamer is gemaakt, want ik mag nog altijd geen boeken hebben, of lezen. Het is op iemand anders zijn kamer.