maandag 23 januari 2023

Brieven aan Edith Stein #44 'Veel kleur lijkt me niet goed'

 


 

BRIEF 44  
aan Edith Stein 
'Veel kleur lijkt me niet goed'   
Joseph M. Heij
Wolfheze bij Arnhem

 

Genadige Edith,

Nog de beste wensen voor het nieuwe jaar! Welk jaar eigenlijk? Ik houd dat niet goed bij. Heb je Jezus al in je hart gesloten of komt dat later? Misschien is het oktober 1918 en weet je nog helemaal niet dat de eerste helft van De Grote Europese Oorlog bijna is afgelopen. Misschien is het 15 oktober 1920 of 21 en zit je lekker te lezen in Avila's autobiografie. Hoe moet ik dat weten? Schrijf me dan wat vaker.

Goed nieuws! Mijn vriend geeft toe dat 'Jezus met Hitler op schoot' door mij bedacht is. Nou het hem maar niet goed lukken wil het beeld goed op de kaart te zetten, mag ik er 'iets moois' van maken, zoals hij het letterlijk formuleerde. Gisteren kwam hij op bezoek. Eindelijk weer eens een visitatie, want hij was al een half jaar niet geweest. 

Ja, Edith, zo leer ik jou mijn vrienden kennen, vooral de echte. Ze houden van je zolang ze wat aan je hebben, zolang je ze weet te vermaken, aan het lachen krijgt, belangstelling toont. Maar heb je een keer kritiek dan hoor je maanden, soms jaren, niks meer. En als je dan weer eens wat hoort, dan kun je er donder op zeggen dat ze zelf hulp nodig hebben. En donders kun je zeggen dat ze: erg druk waren op het werk, veel tegenslag hadden, veel crematies en begrafenissen ook, corona, in de vakantie niet goed waren uitgerust enzovoorts, enzovoorts. Je zou bijna zeggen: 'Donder op. Dit is te doorzichtig, dit kun je niet menen, je hebt meer zelfkennis dan je nu etaleert, hoe kun je denken dat de arme Joseph er wel weer in zal trappen?' 

Er zijn er ook, echte vrienden bedoel ik, die plotsklaps hele vriendschappen opzeggen. Het maakt niet uit dat je al, weet ik het hoe lang, bevriend was, beste vrienden op de koop toe, ze zijn er ineens 'helemaal klaar' mee. Je hoeft niks meer te zeggen, mag ook niks meer zeggen. Ze bewaren goede herinneringen aan je, aan de vriendschap, aan jou, zeggen ze, maar het is op. Ze voelen het niet meer, het wordt teveel gedoe, je doet te moeilijk. 'Joseph doet te moeilijk de laatste tijd. Hij is te vaak boos, voelt zich verongelijkt, verwacht veel teveel van me. Ik kan dat niet meer opbrengen. Ik ben Jezus niet.' 

Nee, natuurlijk niet. Maar Joseph zat niet voor niks hier, in dit kampement, om de doodeenvoudige reden dat hij het zelf ook nog amper kan opbrengen. Om te leven, om door te sukkelen. Edith, ik weet niet of je het herkent, maar misschien moesten we even wachten met dit gesprek tot je rooms-katholiek wordt, ik denk wel dat je me dan een stuk beter begrijpt. Wat we ook kunnen doen is wachten tot de mensen beter luisteren naar wat Adolfus Hitler allemaal te zeggen heeft. Misschien dat we een gesprek hebben als de meeste Volksdeutschen de grootst mogelijk hekel hebben aan de meeste Juden.

Lastig om te zeggen... Ik kan niet voor jou spreken, mag dat niet en wil dat ook helemaal niet. Maar als ze me nou eens een paar van jouw geschriften gaven, dan kon ik je, hoop ik, een stukje beter beginnen te begrijpen. Mocht je me willen helpen met die collage van Jezus met Adolfus op schoot, dan houd ik mij ten zeerste aanbevolen.

Zo weet ik bijvoorbeeld niet of ik kleur zal gebruiken of niet. Veel kleur lijkt me niet goed, want het is immers geen verjaardag. Dus een bloemetjes-behang, of bloemen-gordijn, zit er niet in, denk ik. Ik vind het Duitse woordje Vorhang wel mooi. Zoals het voorhangsel in de tempel in Jeruzalem. Dat ding scheurde doormidden op het moment dat de Joodse Messias stierf. Precies zoals de voorhuid op de dag van de besnijdenis wordt afgescheurd.

Maar wat vind jij bijvoorbeeld van de kop van Jezus? Denk je dat die goed gekozen is? Ik plukte die uit de geschiedenis. En Adolf? Het is een foto van de slapende satan. Ook geplukt uit het archief van historie. Uiterst zeldzaam, een slapende lucifer, alhoewel bekend is dat Adolfus liever lui was dan moe. Zijn Schutz Staffel durfde hem 's ochtends om een uur of elf, half twaalf wellicht, niet eens te wekken als er weer eens iets pittigs was gebeurd, iets dat helemaal niet kon of mocht gebeuren: een grote domper op het duizendjarige spektakel. Bijvoorbeeld de landing in Normandië of de overgave van veldmaarschalk Paulus aan de Sovjets. Dat laatste zou de apostel Paulus, feitelijk ook een soort veldmaarschalk, nooit gedaan hebben, ik bedoel zich overgeven aan de Romeinen.

Nou Edith, ik ben erg benieuwd of je me kunt helpen met mijn werk, want alleen is maar alleen. Ik denk trouwens dat ik begin met aquarelverf of kleurpotloden. Nou niet bepaald 'hete materialen' in de hedendaagse kunsten, ik bedoel 2023, maar kan het schelen? Uitgerangeerd was ik toch al, was het niet door mijn vrienden dan wel door de maatschappij.

Liefs Joseph

NB Ik vergeet te zeggen dat de foto die ik bijvoeg niet in mijn kamer is gemaakt, want ik mag nog altijd geen boeken hebben, of lezen. Het is op iemand anders zijn kamer.