Olijfboom met witte wolk, gecorrigeerd
camera obscura projectie
2016
14 x 14 cm
Lotgenoten in geel en blauw
Nu ik Jan Hulskers 'Lotgenoten' gedeeltelijk herlees, begrijp ik dat Vincent zelf ook verbaasd was over het feit dat hij een flink aantal landschappen schilderde vanachter de tralies van zijn kamer -in het krankzinnigengesticht Saint-Paul-de-Mausole- en geen enkele keer die tralies zelf afbeeldde. Hij had ze dwars voor en over het landschap kunnen zetten, als een Barnett Newman avant la lettre. Maar hij deed het niet.
Grappig genoeg was het hem zelf ook pas naderhand opgevallen dat hij de tralies steevast wegliet. Aan het begin van de zomer van 1889 heet het nog: 'Door het getraliede venster heen kijk ik op een ommuurd korenveldje, een perspectief à la Jan van Goyen, waarboven ik 's morgens de zon in al haar glorie zie opkomen.' Pas enkele maanden later, in september, schrijft hij over het schitterende schilderij 'Korenveld met maaier' -een van de schilderijen die hij vanuit de kamer met het getraliede raam maakte: 'Wat gek, te bedenken dat ik dat zó gezien heb tussen de grijze tralies door van een cel.'
Je zou Johannes Vermeer en Vincent van Gogh beiden in een heel andere traditie binnen schilderkunst kunnen plaatsen, maar met evenveel recht plaats je ze naast elkaar: als lotgenoten in geel en blauw, als observanten van het licht. Het woord observatoren was hier ook op zijn plaats geweest, maar gezien de etymologie van het woord observant past dat laatste hier ook reuze mooi: 'een kloosterling die aan de oorspronkelijke regels vasthoudt.' Saint-Paul-de-Mausole was immers een voormalig klooster, waar de zustertjes nog altijd de vrouwelijke patiënten verzorgden, waar elke zondag de mis werd gevierd, waar Vincent als een monnik in zijn cel maar bleef kijken naar het over de akkers wandelende spel van licht en schaduw.
Wat een crime is het trouwens om een goed werkende camera obscura te bouwen. Filmpjes zat op YouTube, maar scherpte en helderheid, afstand en lichtval, het blijft verdomd lastig om die goed te krijgen. Nu nog een olijfboom in elkaar knutselen en een flinke witte wolk en het geheel zou als repoussoir zo in 'Gezicht op Delft' gezet kunnen worden. Wel jammer dat je dan de stad niet goed meer ziet.
