Zeer Genadige Zuster Benedicta van het Kruis,
Lieve Edith,
Heb je het erg druk momenteel of neem je ruim de tijd om mijn laatste brief te lezen? Met laatste bedoel deze. Met deze bedoel ik brief. Ik moet nauwkeurig zijn. Mijn intenties moeten glashelder zijn. Ik heb zoveel vragen die ik je voor wil leggen, zoveel last van gewetensnood ook, maar vooral ben ik bang dat ik niet onschuldig ben. Daarom wilde ik je vragen mijn biechtmoeder te zijn.
Of dat wel mag van het geloof weet ik niet, dat moet je zelf maar even oplossen. Je kunt het ook stiekem doen. Je bent sterk genoeg om De Heilige Vader een brief te sturen: of die een eind wil maken aan de pesterijen en vervolgingen van de Joden in Duitsland. Je bent ook een stuk intelligenter dan ik: wat jij allemaal bestudeert daar kan ik in geen eeuwigheid tegenop. Maar nog eindeloos veel belangrijker is dat ik denk dat je wijs bent, de diepte van de menselijke ziel kunt peilen, een diepte die ik niet kan verdragen, een peilloze diepte, eentje die mij ziekmakende hoogtevrees bezorgt. Het duizelt me nu al, terwijl ik nog helemaal niet in de afgrond kijk. De gedachte aan de diepte van de beerput alleen is al erg genoeg. En toch wil ik er in kijken. En dat wil ik via de lachspiegel van het beeld.
Neem de titel die Mijn Vriend aan mijn collage gaf: 'The Act of Killing'; ik heb zijn gereutel over de betekenis van die titel natuurlijk gelezen, en aangehoord, talloze malen zelfs, laat ik dat voorop stellen. Het komt er volgens mij op neer dat het werk geen piëta is, geen bewening, geen Maria met dood Zoontje op schoot. Lijkt me ook wel duidelijk, want Maria heeft een baard en het Kindeke Jezus niet, slechts een lullig snorretje. Het zou Jezus zijn die op zijn designtroon zit, in het door een hedendaagse, kei beroemde architect ontworpen, goddelijk paleis. Zijn Vader zie je net niet, Zijn Geest ook niet. De Zoon zit altijd rechts van Vader, de Geest steevast links. De beroemde, hedendaagse fotograaf vond het afbeelden van de hele triniteit vermoedelijk net iets te clichématig. Ingezoomd wordt op de zoon, al het overbodige werd weggelaten, less is more; een goede zet van de man of vrouw achter de lens. Want het kon Heinrich zijn maar ook Leni.
Wat ik ervan snap is dat jullie katholieken geloven in 'De Tweede Dood'. Klopt dat Edith? Er is een soort eerste dood, dat is de gewone, die we allemaal wel kennen, of beter gezegd: die we allemaal nog wel eens zullen leren kennen. De een gaat hieraan dood, de ander daaraan, de een jong de ander oud, dat maakte niet uit. Het gaat erom dat je, na je dood, op een gegeven moment weer wakker wordt. Niemand weet precies hoe lang dat duurt, die pauze zeg maar. Je zou willen denken: 'Adam werd het eerst geboren van allemaal en ging als eerste dood, dus die ligt het allerlangst te liggen, daarna komt Eva, dan hun drie kinderen en even later arriveren alle aartsvaders en aartsmoeders, alle pausen en aartsbisschoppen. En nog een heleboel andere heiligen, waaronder jij. - Ik vergeet de aartsvijanden helemaal. Ook die staan op die allerlaatste dag van allemaal op. Allemaal. - Jij slaapt relatief gezien vrij kort, denk ik, ik nog korter. Ze noemen het ook wel the big sleep, maar het verschilt van mens tot mens toch wel enorm.
Helemaal op het laatst, 'niemand weet de ure dan De Vader', niemand weet exact hoe laat, is De Vader het helemaal zat. Waarom weten we niet precies. Misschien dat Hij zich al langer verveelde, zich al een tijdje zat te ergeren, begon in te zien dat het met het leven op aarde, de enige blauwe planeet in de hele kosmos, nou niet bepaald de goede kant op ging. Je zou ook kunnen zeggen: dat je kon zien aankomen dat een hogere diersoort er zo'n machtig potje van aan het maken was, van de aardkloot, zoveel dieren stukmaakte, zoveel mooie planten kapot trapte, zoveel schone zeeën en heldere oceanen verpestte, dat bijna geen dier- of plantensoort nog zin had om te blijven leven en er een einde aan maakte. In ieder geval verbeeldt de collage het moment dat De Vader tegen De Zoon links van hem, vanuit ons gezien, en tegen De Geest, die je niet goed kunt zien omdat die een geest is en geen duif, aan de andere kant, begon aan te praten. Want als alles al zo vaak gezegd is en je zit met elkaar opgescheept tot aan het einde der tijden, wanneer spreek je mekaar dan nog? En wanneer trek je dan de stekker er eindelijk eens uit?
Wanneer het zover is en hoe het precies gaat weet niemand dan De Vader; maar wat we wel weten is dat Ze, de hele triniteit, een heleboel engelen uit de kast trekken, die in dikke rijen van twaalfduizend opstellen, voorzien van de meest hedendaagse wapens; tegen de fanfare helemaal vooraan zeggen Ze dat die nu eindelijk eens mogen beginnen te toeteren, iets waar ze zo lang op hebben geoefend. En dan, helemaal aan het einde van de tijd, dan dalen ze met z'n allen massaal af naar de blauwe planeet om te oordelen over de paar levenden en de vele doden. - Het is gewoon waar dat sommigen nog leven, Edith, niet iedereen was al dood. Zij zien het gewoon voor hun eigen ogen gebeuren. - Sommigen beginnen God aan te roepen, omdat ze denken dat het de Russen of de Chinezen zijn, maar dat is niet zo. Anderen snappen het meteen en beginnen van die dankzij 'de wereld draait door' gospels te zingen die tegenwoordig weer helemaal terug waren van weggeweest. - De wereld draait inderdaad behoorlijk door op dat moment, Edith, dat denk ik. - Weer anderen schijten in hun broek van angst, omdat het toch waar is dat Jezus terugkomt op een wolk, terwijl bijna alle nuchtere mensen zeiden dat zoiets helemaal niet kon bestaan. Omdat er helemaal geen god is, alleen maar mensen.
Komt erop neer dat, volgens de uitleg van Mijn Vriend, Jezus op de rechterstoel zit en dat alle zielen een voor een bij Hem moeten komen. Ze worden gewenkt door een speciale wenkengel. Sommigen slapen door, hoorden de roffels en cimbalen niet. Ze worden door twee zwevende engelen zachtjes op de schoot van Jezus gelegd. Ook de aartsvijanden. Ook Adolfus. Aldus de uitleg van Mijn Vriend. En nou komt het: dan komt het Laatste Oordeel. Dan moet Jezus, die zelf behoorlijk Joods was, beslissen wat hij met dat slapende menneke, dat door zijn moeder Adolfus werd genoemd en ook zo werd gedoopt in de naam van de vader en de zoon en de geest waar we het de hele tijd al over hebben, moet doen. Ik hoop niet dat Hij dan ineens medelijden krijgt, beter nog: boeddhistisch mededogen. Ik zou het tweesnijdende, blinkende zwaard pakken, het blinkt zo omdat het van goud is, en ik zou dat, precies tussen twee ribben in, door het witte velletje heen steken de diepte in, op weg naar het hart, op exact dezelfde plek waar de Romeinse hoofdman of weet ik het wie dat was, zijn lans vanaf zijn paard in de zijde van de Gekruisigde mikte, zodat er water en bloed uitkwam. Dan sterf je meteen. Dat, Edith, noemen jullie toch De Tweede Dood?
Morgen heb ik nog een paar vragen. Nu eerst maar eens afwachten of ik jouw antwoorden wel helemaal begrijp.
Liefs Jouw Joseph
NB Met jouw permissie heb ik nog even jouw uitgeknipte hoofd op de romp laten zitten; ik verdraag die rotkop van die rotmof vandaag helemaal niet. Vergeet niet dat dit brief nummer vijftig aan jou is.
