Zeer Genadige Zuster Benedicta van het Kruis,
Lieve Edith,
Jouw vermogen tot empathie moet enorm groot zijn Edith, anders had je je hart nooit aan Jezus gegeven, die zelf Jood was maar tegelijkertijd de vijand van de Joden. Zeggen ze, niet ik. En aan Maria, zijn verkreukelde oude moeder die dertien was toen ze haar eigen god baarde. Zeggen de wetenschappers, dat ze twaalf of dertien was, niet ik. Je kwam uit een warm nest, Edith, dat kan niet anders. Ik heb nog nooit iemand ontmoet die geen liefde kreeg maar die wel kon uitdelen. Een gelukkig gesternte is het halve werk, zullen we samen zeggen.
Ik weet dat je de Heilige vader in Rome een heldhaftige brief hebt gestuurd, ik weet dat je je op jouw manier wel degelijk hebt proberen te verzetten tegen het naziregime, begrijp ook dat niet iedereen hetzelfde karakter heeft en dezelfde keuzes maakt, maar de beslotenheid van het klooster? Wat the fuck helpt bidden in een donker kamertje van 2 bij 2 meter? Leg me dat eens uit Edith. Beetje raar wel dat je het klooster in ging. Je had toch ook kunnen kiezen voor het verzet? Voor de strijd van Weiße Rose? Of rode partizane kunnen worden?
'When they poured across the border
I was cautioned to surrender
This I could not do;
I took my gun and vanished'
Gisteravond na het eten, dat een bezoeking was, niet vanwege het eten, want dat was best lekker, keek ik tv. We aten Pad Thai zonder kip. Kip is uit den boze. Ze zijn hier erg bezig met het milieu, zeg maar 'behoorlijk woke', niet alleen de woonondersteuners, die voor ons, en met ons, koken, maar ook de meeste cliënten. Kippen zijn levende wezens die een eigen ziel en mening hebben, hun leven willen leiden zoals ze dat zelf het liefste willen vormgeven. Zonder inmenging van de mens. Ik snap dat, maar er zijn ook grenzen.
Gisteravond zat ik CNN te kijken bij een van mijn geliefde buren die wel tv mogen kijken. Jammer genoeg ging het weer over Oekraïne omdat het gisteren precies een jaar geleden was dat de oorlog begon. - Da's niet waar zeggen sommigen, want die oorlog begon al in 2014. Da's niet waar want die begon toen toen Hitler Rusland binnenviel. - Ik weet dat ook niet, maar wanneer je een datum prikt, dan heb je iets te vieren. Of te gedenken.
Dat Engels op tv kan ik wel een beetje volgen, maar liever kijk ik zonder geluid naar de beelden, omdat mijn ziel de beelden nu eenmaal beter begrijpt dan de stortvloed aan woorden. Zelensky, voor de goede orde: neonazi, jood, komiek en president in enen, stond in Kiev voor een Russisch orthodoxe kerk de eenjarige oorlog met Moedertje Rusland te vieren, ik bedoel gedenken. Precies voor zijn neus stonden rijen dikke soldaten. Echte vrienden. De camera gleed langs de hoofden, zoals Leni Riefenstahl dat ooit zo mooi deed toen ze haar film over het nazisme maakte. Dat was een opdracht, niet iets waar Leni achter stond, zei ze na de oorlog. Zei ze net iets te laat.
Natuurlijk zijn we blij met Leni's films. Ze zijn goed gemaakt, vernieuwen, behoorlijk zelfs, zijn handig om Volksdeutschen te identificeren in het kader van de 'Neurenbergse processen', dat is allemaal heel zeker waar. We zouden ongetwijfeld ook in keihard de eigen handen hebben geklapt wanneer Leni een film had mogen maken van Auschwitz-Birkenau. Die zou vast ook steengoed zijn geworden, zeg maar vernieuwend, artistiek aantrekkelijk en integer. We zouden heel blij zijn wanneer Leni dat ook nog gedaan had, dat is het punt niet. Maar hoe kun je zo'n film maken? Hoe kun je met een goed geweten zoveel meter film draaien zonder dat je geweten moet kokhalzen?
Ik zag die twee meisjes op CNN, Edith, en toen was ik echt helemaal klaar. Ik had zozeer zoveel genoeg gezien, dat ik mijn buurman vroeg of hij niet verder wilde kijken. Of het kon stoppen. Of hij die twee koppen terug kon halen. Tegenwoordig kan dat. Ik vroeg hem ook of hij er een opname van kon maken, ook dat kon. Weet je Edith, ik realiseerde me ineens dat ik geen haar beter ben dan jij, dat ook ik me verschuil. Zoals jij je verstopte in het klooster, zo verstop ik me in dit tehuis. Zoals jij de schijnveiligheid van het gebed zocht, zo zoek ik ijdele veiligheid in mijn collages.
Jij moest maar veel bidden voor die meisjes, Edith, ik moest maar flink knippen en plakken. Laten we dat doen, Edith, laten we de Joodse god vragen om ons bij te staan in onze schijnheilige nood, in ieder geval de mijne, over jou wil ik niet oordelen. Excuses. Maar die twee meisjes gaan niet meer uit mijn hoofd. Die twee zijn zo... lief..., zo sereen, zo mooi verstild, zo ongestoord door het kwaad, dat ze wel heilig moeten zijn.
Ik zie dat ook in jouw portretten Edith, ik bedoel de fotografische, niet die ik of Mijn Vriend maken; wat wij doen zullen we gauw weer vergeten. Wat die meisjes doen stelt iets voor, wat die cameraman of vrouw of hem doet, dat stelt iets voor. Snap je Edith, dat ik geen hoge pet op heb van mezelf, van jou al een stuk meer en van die meisjes al helemaal? Je snapt nu beter dan eerst dat ik liever niks meer maakte dan iets dat mij in de schijnwerpers zet in plaats van deze meisjes? Begrijp ik deze Proustiaanse titel nu ietsjes beter: 'In de schaduw van bloeiende meisjes'? Nee, ik denk het niet.
Wil je mij, Heilige Edith, helpen om verlost te worden van dat wat de boeddhisten 'het zelf' noemen? Als je dat doet Edith, voor mij bidden, dan kan ik misschien ook verlost worden door jouw god. Ooit.
Liefs Jouw Joseph
