woensdag 25 juni 2025

Brieven aan Edith Stein #134 'Een gokje wagen bij Egon Schiele of Oskar Kokoschka'

 

On the Origins of Compassion
detail
mixed media 
126 x 90 cm
 
 
 
 
BRIEF 134
aan Edith Stein
'Een gokje wagen bij Egon Schiele of Oskar Kokoschka'
Joseph M. Heij 
Wolfheze

 

Lieve Edith,

Hoe is het nou met jou en Rosa en het Joodse volk? Ik kan je vertellen dat de geallieerden onlangs Dresden hebben gebombardeerd, de Gazastrook volledig hebben platgelegd en als kers op de taart alle nucleaire faciliteiten in Iran dusdanig hebben verzwakt dat Iran de komende paar weken nog geen atoombom op Israël kan gooien. Dat laatste is een pak van ons hart, Dresden zijn de meeste mensen allang weer vergeten, maar Gaza zit vooraan in het hoofd, want daar wordt, naar men zegt, pas echt een genocide gepleegd. 

De oorlog het Joodse volk al anderhalf jaar voert met het Palestijnse volk gaat veel te ver. Dresden dat volgepakt zat met vluchtelingen mocht van iedereen best wel gebombardeerd worden, maar Gaza niet. De laatste nazi's die zich in mei 1945 niet wilden overgeven aan de Amerikanen mochten opgejaagd worden en gedood, ook al vielen daar veel burgerslachtoffers bij, maar dat is nu heel anders. Ik zou je dat maar wat graag eens willen uitleggen, dat verschil tussen toen en nu, maar dat kost best veel tijd en die hebben we nu gewoon niet. Het is belangrijk om te zorgen dat Dolf op de kunstacademie wordt toegelaten. 

 

Herr Adolfus Schicklgruber
Humboldtstraße 31
Linz
Östereich

Ostenbach I Die Niederlände I Juni 2025

 

Beste Dolf,  

Wat goed van jou dat je aan het voorbereiden bent op je nieuwe aanmelding aan de kunstacademie. Je had een andere academie kunnen proberen, die in Linz of Graz, maar ik snap dat je voor Wenen gaat. Een mens kan niet hoog genoeg mikken. Ze zeggen wel: 'Wie niet waagt, die niet wint.' En dat is zo. In Twente waar de vrouw van mijn vriend vandaan komt, aan haar dus alle eer, vullen ze dat gezegde aan: 'En als je niet neukt, krijg je ook geen kind.' Een man kan niet diep genoeg spitten. Sorry dat ik het zeg, Dolf, maar omdat jij niet zo'n gevoelig stadstype bent, maar eerder als een boer met beide benen in de volle grond staat, durf ik het wel te zeggen. Ik verwacht dat jij in een eventuele oorlog met de vijand, maakt niet uit wie, je mannetje staat. Jij bent het type dat zo overtuigd is van de goede zaak - en die zaak is echt goed - dat je blind vertrouwt op de overwinning, niet zomaar een willekeurig kleine overwinning, maar de eindoverwinning. Ik vertrouw daar volledig op. 

Maar of je ook aangenomen wordt op de Weense academie is de vraag. Het spreekt voor zich dat je grote kans maakt, maar het is geen uitgemaakte zaak. Tegenwoordig zijn er opmerkelijk veel jongelui van joodse komaf die worden toegelaten. Kan best zijn dat het eerlijk gaat, die toelating, maar helemaal vertrouwen kun je daar nooit op. De boel veranderen heeft weinig zin, dan moet je eerst voldoende macht hebben. Daarom is het goed dat je nieuw werk maakt.

Als ik je werk zo bekijk, dan heb je een goed gevoel voor architectuur. Soms staat een muur niet helemaal recht, soms klopt het perspectief van een raam niet, maar dat kun je altijd wijten aan een constructiefout van de aannemer of zelfs de architect. Met dat laatste zou ik voorzichtig zijn, want de vermaarde Weense architecten die lesgeven aan de academie zullen het je al gauw kwalijk nemen dat je uitgerekend hen in een kwaad daglicht stelt. Wat ook kan is aangeven dat het om een oud gebouw ging; alle gebouwen immers zakken vroeg of laat een beetje scheef, zeker na een rechtvaardige oorlog. 

Steek veel tijd in het bestuderen van de menselijke anatomie, zou mijn advies zijn. Ik bedoel niet te zeggen dat er iets mankeert aan je eigen anatomie, aan je talent om mensfiguren te tekenen, maar met wat meer oefening zouden ze nog geloofwaardiger worden, minder stijf, minder onbeholpen. Lastig is het voor mij, Dolf, om dit goed uit te leggen. Maar het moet nu eenmaal lijken alsof je net zoveel van mensen houdt als van systemen en gebouwen als je poppetjes tekent en nu is dat nog niet zo. Ik ben eerlijk, daar heb je veel aan. 

Ik stel voor dat je les neemt. Ga in de leer bij een schilder of tekenaar die zich bewezen heeft en de mens op klassieke wijze geloofwaardig weet neer te zetten. Heb een beetje geduld met de man want hij bedoelt het goed, want hoogstwaarschijnlijk zet hij je eerst aan het natekenen van gipsmodellen uit het oude Griekenland. Kan ook zijn dat er pal naast jou Joodse jongens staan die ook naar de academie willen. Tegenwoordig zijn het niet altijd meer diamantslijpers of bankiers. Ja, hun vaders wel, maar zij wilden iets anders doen dan hun ouders. Eigenlijk net als jij. Want je vader zag ik jou een douanebeambte of een boer of allebei, maar jij vertikt het om in de voetsporen van de ouwe te treden en dat is je goed recht. In die zin verschillen jij en de joodse jongens die naast jou staan te tekenen niet van elkaar.

Mocht het je echt niet willen Dolf, om de menselijke anatomie goed onder de knie te krijgen, dan zou ik je willen adviseren om bij de nieuwlichters in de leer te gaan. Ze zijn amper ouder dan jij maar ik zeg je: ze gaan doorbereken. Klimt ken je, maar die neemt echt geen studenten aan zonder grote zak met gouden kronen. Wel zou je een gokje kunnen wagen bij Egon Schiele of Oskar Kokoschka. Je kent ze niet, maar als het gaat om mensen tekenen hebben ze beslist flair, meer dan jij momenteel. 

Dolf, ik bedoel dat niet onaardig. Ik ben de eerste die zou willen dat je kunstenaar werd. Na jaar 2 kun je modeltekenen altijd nog laten vallen, zoals zovelen doen. Niet iedereen heeft er gevoel voor. Er zijn andere wegen naar Rome. Laat even weten hoe jij het zelf ziet, want dat is het voornaamste. Jung, die ook bij jou in de buurt woont, noemde dat individuatie. Je moet worden wie je ten diepste allang was. Iets anders worden heeft geen enkele zin, sterker nog, maakt een mens dood ongelukkig en na alles wat jij in de jonge leven al hebt meegemaakt, gunt de voorzienigheid je ongetwijfeld iets beters. In de vrolijke wetenschap dat het je gaat lukken,

Een oprecht warme groet,

Joseph Heij uit Nederland  

 

Wil jij de brief straks inkorten, Edith? Ik meende oprecht dat ik het kort en bondig kon formuleren maar het valt me tegen. Morgen schrijf ik Dolf een allerlaatste keer over de beste korte termijn strategie om op de academie te komen. Daarna richt ik me op WOI. Ik wil hem helpen die zonder kleerscheuren en scheuren in de schedel door te komen. Heb het goed Edith. Houdt moed, want de God van Abraham, Izaak en Jakob heeft de wereld, ook al zien wij daar nog niks van, allang overwonnen.  

Liefs Joseph