Lieve Edith,
Het heeft hier vannacht hard geonweerd. Het was al een paar dagen drukkend warm en dan kun je er donder op zeggen dat het een keer losbarst. Ik werd er wakker van, klom uit bed - momenteel lig ik 's nachts niet vast - en keer uit het raam. Gordijnen hoefde ik niet open te schuiven, want die hebben we niet, mogen we niet. We hebben aluminium luxaflex, van die dikke. Heel lelijk. Die hebben de meeste bewoners de hele dag dicht, maar ik trek die overdag helemaal omhoog. 's Nachts laat ik ze zakken, maar laat ze open staan zodat er altijd wat koelwit lantaarnlicht naar binnen valt.
Ik dacht aan jou. Dat jij en Rosa vannacht ook onweer hadden, want de buien trokken van west naar oost. Ik stelde me voor dat jullie de bulderende kanonnen van de Russen konden horen. Stalinorgels vind ik het mooist geluid produceren, maar als het lawaai heel erg dichtbij zou komen, dan lijkt het me angstaanjagend. Kunnen jullie het verschil horen tussen naderend onweer en de naderende oorlog? Komt het geallieerde front al dichterbij of nadert het wispelturig traag? Het bovenlicht heb ik zover mogelijk open gezet, om wat koelte binnen te laten. Maar slapen lukt niet en dus begon ik zojuist aan deze brief. Het gaat erom dat Dolf links of rechtsom wordt aangenomen aan de academie.
Ostenbach I Die Niederlände I Juni 2025
Beste Dolf,
Omdat ik je ouders goed heb gekend en zij allebei allang dood zijn, dacht ik dat je wellicht steun nodig had. Zeker nu je je wederom wilt aanmelden aan de kunstacademie in Wenen. Dat je de stap zet om uit Linz te vertrekken vind ik heel gedurfd. Linz is onbeholpen klein en kleinburgerlijk, bijna boers en dat is niks voor jou. Je vader was een kosmopoliet en volgens mij ben jij dat ook. Een aardje naar je vaartje. - Ik geloof dat ik een dakje op de tweede a moet zetten maar dat maakt niet uit. Edith vertaalt de brief toch in het Duits. Edith is een vriendin van me. -
Als je met de trein gaat, zorg dan dat je als je de hoofdingang van het hoofdstation in Wenen uitloopt, linksaf slaat. Loop een paar honderd meter rechtdoor. Aan de linkerkant vind je het gebouw van de kopse kant Ik weet niet of je moet betalen, misschien is het gratis. En anders zeg je dat je een museumjaarkaart hebt of student bent. Je jaarkaart is gestolen en student moet je nog worden. Dat snappen ze wel. Zorg dat je er een beetje artistiek uitziet. Een leren jas uit de kringloop is goed, het haar naar een kant gekamd, beetje blauw of rood of roze erin, paar piercings. Overdrijf het niet, want als je er te woke uitziet dan gaan ze zich aan je ergeren. Wees ook beleefd zoals je van je ouders geleerd heb en laat de woede-aanvallen die jouw vader steeds vaker had achterwege. Je hebt ze ook, maar neem van mij aan dat die zelden helpen om ergens gratis binnen te komen.
Links en rechts hangen een paar Schiele's en Kokoschka's. Kijk daar niet naar, loop door. Op de kopse kant hangt een schilderij van Gustav Klimt dat je beslist als eerste moet gaan zien. Oordeel niet meteen, want die neiging heb je, vertelde je moeder toen ze nog leefde. God hebbe haar ziel. Loop recht op dat werk af. Het heet De Kus. Ga ervoor staan en sluit je ogen. Let op de plek waar je ademhaling zit. Zit die heel hoog, wat in jouw geval vermoedelijk zo is, zorg dan dat ie lager komt te zitten. Adem vanuit je onderbuik en zo langzaam mogelijk. Ga vooral niet hyperventileren want dan kun je beter rechtsomkeert maken, de uitgang nemen en in het park recht tegenover de Sezession gaan wandelen. Daar staan heel mooie ceders van de Libanon in wier schaduw je kunt bijkomen en naar jonge flanerende meisjes kunt kijken. Of naar jongens.
Als je merkt - je liep niet naar buiten maar staat nog voor De Kus - dat je rustiger wordt, richt je je op omgevingsgeluiden. Dat kan je eigen ademhaling of hartslag zijn maar ook een suppoost die naar jou toeloopt en niet goed begrijpt waarom jij daar met de ogen dicht staat, vlak voor een schilderij dat toch allereerst een visueel spektakel zou moeten zijn, nog voordat het beeld het brein verovert en ermee gaat spelen. - Dit beeld heb ik van iemand anders. - Het idee dat uit het boeddhisme stamt is dat al je gedachten stil worden, niks meer zeggen en dat je alleen nog bestaat in het hier en nu. Als je het niet snapt beveel ik je Eckhart Tolle aan. Maar als je die man niet kunt velen zoals ik dan zoek ik op YouTube iets anders voor je.
Het zou tof zijn als het lukte om een paar minuten - dat lijkt heel lang, dat weet ik - bijna niet te zijn. Je denkt niets, je persona lost op, je hebt eigenlijk nergens meer een mening over, je wordt niet bij het minste of geringste geagiteerd. Dat is het idee. Op de academie noemen ze dat ABL. Art Based Learning wil elk mensenkind dat een museum bezoekt zover krijgen dat het subject - jij dus - wegvalt, stil valt, zwijgt zeg maar gerust, om zo het object de spirituele ademruimte te geven om zo subject te worden, schenker. Dat jij in dit spel de ontvanger wordt zij duidelijk.
Probeer dat nou eens echt te doen Dolf, het is echt een aanrader. Je hoort mij niet beweren dat De kus een echt goed geschilderd schilderij is, dat de anatomie deugt, de compositie, de kleuren. Alleen al het gebruik van al dat bladgoud is natuurlijk nogal kitscherig. Volgens mij moet het je lukken. Stel dat het je echt lukt om het voortdurend opspelende ego voor een paar minuutjes te parkeren en je doet je ogen open en ziet De Kus van Klimt, de verf is nog niet eens droog, wat zie je dan?
Daarna zak je af naar het werk van Kokoschka en Schiele. Ook hier pas je de ABL-methode toe. Ik kan je alvast verklappen dat het bij dit werk veel lastiger is om er bijna bewusteloos maar met de ogen iets goeds in te ontdekken. Wel denk ik dat je eerder kans maakt privéles te krijgen van die laatste twee dan van de eerste. Klimt is zo beroemd en daar hangen zoveel mooie vrouwen omheen dat je het gevoeglijk kunt vergeten dat je hem kunt naderen. Oskar die zichzelf kaalgeschoren heeft en een schele pop als levensgezel heeft verkozen is zo gek als een deur en heeft geld nodig. Schiele omring zich net als jij met veel te jonge meisjes maar is net ietsjes minder gestoord. Waar ze allebei wonen weet ik niet, vraag even rond, misschien doen ze niet zo moeilijk als vandaag de dag. Er belt hier soms iemand aan die mij zegt te kennen, maar ze mogen niet eens zeggen dat ik hier ook echt zit. Het is troostrijk om onvindbaar te zijn.
Als je meer hulp of adviezen nodig hebt voor je tweede aanmelding dan hoor ik dat. Ik help je graag. Ik hield en houd nog steeds veel van je lieve moeder en uiterst strikte maar zeer rechtvaardige vader. Beiden sloot in in mijn hart, ook al is het graf dat jij zou mooi ontwierp inmiddels geruimd.
Hartelijks Joseph Heij
Volgens mij, Edith, gaat het de goede kant op met de brief, al is de brief nu veel te lang en moet die ingekort worden. Doe jij dat? De toon bevalt me. Ik doe een beetje vaderlijk maar niet dominant. Ik help hem, maar net te weinig om er gerust op te zijn dat het wel snor zit met die aanmelding. Hij moet, zoals ons Nietzsche zegt, toch ook een ijzersterke wil tot macht ontwikkelen. Ein Krupstahl Wille zur Macht. Avant la lettre. Want jij nog ik mogen een voorschot nemen op de toekomst die zich zal gaan ontvouwen. We moeten blijven geloven dat we staal met handen kunnen verbuigen.
Liefs Joseph
