No II (detail)
2024
mixed media on paper
Lieve Edith,
Je zegt eigenlijk: 'Joseph, meng je niet in het huidige discours over Palestina, want het is een wespennest dat zich moeilijk laat verwijderen, tenzij met gif.' Bedoel je dat de hele discours zich niet laat verwijderen of dat je beter niet teveel tegengas kunt geven? Je bedoelt het goed hoor, dat weet ik; op jou zal ik nooit boos worden, dat is beloofd. Maar je moet ook eerlijk zijn en Joseph niet teveel in bescherming nemen want hij staat zijn mannetje. Ik snap heus wel dat je naar hem kijkt als een kwetsbaar mens en dat doe ik ook. Maar laat hem zich toch uiten, laat Joseph zijn hart luchten. Misschien ziet hij het verkeerd en vecht hij tegen onneembare kastelen in de lucht of bestrijdt hij een doolhof aan gangen onder de grond die de mol, dat is zijn of haar of hen natuur, nou eenmaal onophoudelijk en lustig graaft omdat ie ook wel eens het daglicht wilde zien.
De titel 'De angst regeert – een gesprek over stilte in het Nederlandse kunstenveld' zou ik omdraaien: 'De stilte regeert – een gesprek over angst in het Nederlandse kunstenveld.' Misschien is het waar dat de meeste musea zich niet uitspreken over de oorlog in Gaza, maar gezien het aantal likes dat het artikel krijgt, valt het nog wel mee met de angst onder kunstenaars om zich achter de Palestijnen tegen de Israëli te scharen. Zou het niet ook, in de zin van eveneens, waar kunnen zijn Edith, dat de musea bang zijn om zich pro Palestina uit te spreken en de kunstenaars tegelijkertijd bang waren om pro Israël te zijn? Of op zijn minst 'wat anders', mogelijk 'iets genuanceerder' denken over deze oorlog met zeven koppen? Snap je nu beter dat ik het omdraai? En snap je ook dat ze Joseph niet kunnen cancelen?
Kregen jouw ouders van een of andere Oost-Europese oom soms ook een keer een matroesjka uit Rusland? Je weet wel, zo'n schattig souvenir van een bol houten vrouwtje in plaatselijke klederdracht, dat bij de navel in twee min of meer gelijke delen werd gesplitst. Die Joodse oom met hoed en tante met hoofddoek of pruik zaten zich te verkneukelen over de ignorantie van jouw ouders die maar niet goed begrepen dat het cadeau veel groter was dan ze aanvankelijk - ouderwets woordje - dachten. De oom met baard en hoed op het hoofd draaide met een typisch Joods gevoel voor superieure humor - een van de dingen waar andere volkeren zich al jaren aan ergeren - de romp van de beentjes en het onderstel af, zette het doorgekliefde met een triomfantelijke klap op tafel, - ook van hout, dus het geneerde een natuurlijk geluid, iets dat de natuurfreaks van tegenwoordig als biologische muziek in de oren klinkt, - en hield het volgende mevrouwtje, dat uit die eerste geboren werd omhoog als Moses zijn staf. Kun je je dat nog herinneren Edith?
Met een beetje mazzel hebben nieuwe generaties respect voor vorige generaties en spreken we van stilte, met nog meer geluk respecteren de jongeren de ouderen niet, weten beter hoe het zit, vestigen een fonkelnieuwe cultuur, en dan Edith, spreken we van angst. Misschien is het waar dat de musea, we hebben het nu even over de musea in mijn en jouw vaderland, lafaards zijn, maar of ze zich dan ook onmiddellijk allemaal achter de Palestijnen scharen weet ik niet. Ik hoop van niet. Ondertussen Edith, je bent vlug van begrip, is Joseph het poppetje in dat tweede poppetje, het derde. Waar die lieden die de Free-Free-Palestine-discours voeren op zouden kunnen letten is dat de angst niet alleen regeert onder musea, als dat al waar was, maar ook onder kunstenaars, die de gevoerde discours wellicht niet aanhangen en er anders in staan. Ik denk dat Joseph in dat profiel past, zij het dat hij niet bang hoeft te zijn noch stil. Joseph vreest niet voor zijn leven, integendeel, en de stilte van het tegengeluid bevalt hem niet. In welk land, zo vraagt Joseph zich af, leven we dat de ene matroesjka bang moet zijn voor de andere, vooral de grotere omdat die kan cancelen? Alsof er ook maar een enkel lid van homo sapiens is dat het hele overzicht heeft en derhalve mag oordelen over goed en kwaad, de levenden en de doden. Wie dat denkt, werpe de eerste steen, want die was god.
Mijn vriend gelooft in god en is zo dom om op de kunstacademie een tegengeluid te laten horen. Nou vind ik niks mis met een tegengeluid, altijd doen, als je je maar aan de grondwet houdt, maar wel is er iets niet in de haak met het geloof in god. Het hele idee dat een god een stukje land aan een bepaald volk belooft is absurd. Want op dat stukje aarde woonden allang andere mensen en daar moet je een oplossing voor verzinnen. Maar de god van die lui die daar al woonden had nou net dat stukje aan een ander volk beloofd: zijn of haar of hen beloofde volkje. Edith, hierover ga ik verder niet in debat met jou of wie dan ook.
'Israël pleegt genocide in Gaza.' Nou, dat zinnetje is eruit gerold alsof het gesneden koek is. Dat zei een docent. Als een student zoiets zegt, dan vergeeft mijn vriend het hem, haar of hen meteen. Immers, zij zijn nog jong en voor een voldoende bovendien afhankelijk van de docent van wie ze weten dat ie 'voor de joden' is. Dat is mijn vriend niet, maar dat vullen zij helemaal gratis in op jouw onbesproken cv dat daarna druk besproken wordt.
Mijn vriend: 'Ik dacht dat het bij genocide om heel veel mensen ging, dit zijn er maar een paar duizend. Bovendien komen die cijfers van de Palestijnse overheid.' Nou, dat had hij beter niet kunnen zeggen, want hij kreeg een enorme reprimande: 'Dat het een schande was zoiets te zeggen. Dat de aantallen er niet toe deden, dat het aantal doden wel degelijk klopte.' Je moet weten Edith, dat de oorlog toen nog maar zes weken oud was.
'Maar die aanval van Hamas en andere roemruchte verenigingen, we moeten niemand tekort doen, iedereen wil vermeld worden, op 11 september of 7 oktober, ik weet het even niet meer, wat was dat dan? Geen volkerenmoord?'
'Nee, natuurlijk niet. Weet je hoe lang het Palestijnse volk al wordt onderdrukt? Nou? Sinds 1948. Israel is een apartheidsstaat, altijd geweest, vanaf het begin, zoals Zuid-Afrika dat lange tijd was. Vind je het gek dat zij hun begrijpen. Zwarten begrijpen zwarten. Het gaat hier om onverholen wit kolonialisme.' Snap je Edith, dat mijn vriend toen vroeg om de defibrillator? Ik wel.
Ik maak een einde aan deze brief. Ik mag nooit langer schrijven dan een half uur. Omdat de ervaring leert dat ik anders op hol sla, doordraai. Vandaar Edith, dat het in etappes gaat. Vandaar ook dat ik andere dingen in de muur metsel dan alleen deze veelal autistisch gevoerde discours die de naam discours lang niet altijd waardig is.
Hou je taai, waar je ook bent. En gods rijke zegen,
Immer Jouw Joseph
