Genadige Zuster Teresia Benedicta van het Kruis,
Lieve Edith,
Collages maken, het lijkt zo leuk en onschuldig, maar dat is het niet. Ten eerste is het vervelend dat de meeste goede afbeeldingen in boeken staan en die ga ik echt niet verknippen zoals Marc Mulders doet. Ken je Marc? Hij was ook altijd rooms maar toen ging er iets mis in de rooms-katholieke kerk en stapte hij eruit. Dat zat er natuurlijk wel een keer aan te komen, want hij is niet voor de poes. Het zou me benieuwen of jij nog rooms bleef als je de kans kreeg te zien wat wij inmiddels allemaal weten. Allemachtig.
Maar stel, je hebt goede losse plaatjes, dan nog. Het is echt heel vervelend om precies dat stukje uit te knippen dat je nodig hebt. Dat komt heel precies en moet vaak met een heel klein schaartje. En dan de je je best en houd je nog van die nare randjes over. Dan zie je meteen: 'O, o, een collage.' En collages hebben geen goede naam vandaag de dag, alhoewel het knippen een echt ambacht is en die waren onlangs behoorlijk in de mode. Het kan niet lang genoeg duren iets te maken. Met natuurlijke materialen of gerecyclede.
Ik had een vriend die is overleden. Dat is niet degene die ik aan je wilde voorstellen als Mijn Vriend, maar hij was wel een van de beste vrienden die ik ooit had. Hij heette Henk. Stom genoeg heten drie van mijn vrinden Henk. Alsof er geen andere vrienden mogelijk zijn. Een paar jaar geleden had ik er drie tegelijk op mijn verjaardag en dat was voor iedereen op zijn zachtst gezegd behoorlijk verwarrend. Misschien vertel ik er nog een keer over. Dat ligt eraan of we met elkaar blijven corresponderen of niet.
Toen de Henk die ik bedoel ietwat vroegtijdig maar genadig uit de hel van het middelbaar onderwijs kon stappen, hij was kunstdocent, kon hij eindelijk terugkeren naar zijn initiële roeping: het kunstenaarschap. Eerst ging ie schilderen, maar dat duurde echt veel te lang. En omdat hij een antiquariaat had met kunstboeken, pakte hij, net als Marc, elke keer een boek uit de kast en werd in bekoring gebracht een of andere afbeelding ui te knippen. Daarna verkoopt zo'n boek natuurlijk niet meer. Of iemand dingt enorm af.
Henk bedacht dat het economischer was om het kopiëren en knippen en plakken met behulp van een computer te doen. Ik dacht dat ie het nooit onder de knie zou krijgen, maar dat was wel zo. Hij werd er beter in dan ik en kon het veel sneller. Van hem heb ik het ook gekopieerd: digitale collages maken. Al mijn collages stikken van de rafelige randjes zoals je ook krijgt wanneer je een echte schaar in echt papier zet maar dan weer anders.
Zo zag ik gisteren nog een foto van Adolf Hitler naast de beroemde generaal Erich Ludendorff die ook vast veel van vaandels hield. Net als Hitler zelf die de Deutschland Erwache vaandels die langs hem heen paraderen stuk voor stuk uiterst vurig kust. De opname zou stammen uit de tijd van het Münich Putsch Prozess, ook wel de Hitlerputsch, niet te verwarren met dat boek van Franz Kafka. Links zie je Ludendorff een beetje meewarig naar de lens van de camera kijken. Hij heeft alle toeters en bellen bij zich die een beetje Pruisisch generaal maar kan wensen. Het is net een kerstboom met teveel slingers.
Hitler staat rechts van hem. Hij heeft helemaal geen toeters noch bellen, alleen zijn tandenborstelsnor die er sneu bij hangt wanneer je het vergelijkt met de enorme rococo snor van de generaal. Oké, het haar is netjes opzij gekamd, er zit een stropdas om de nek, de kerel gaat dus netjes gekleed, een stoere overjas over het colbertje. Maar die blik in die oog - zeg ik 'net als Marlen Dumas op zijn Afrikaans - klopt helemaal niet. Hitler kijkt naar Ludendorff alsof ie hem totaal kan doorgronden en zijn meerdere is. Maar dat is niet zo. De Snor - niet te verwarren met De Neus - zou nooit op die manier naar die man hebben durven kijken, zeker niet als er camera's bij waren. Dat 'De Snode Snor' zich achter de schermen de meerdere voelde van 'De Onoverwinnelijk Arrogante Pruisische Snor weten we allemaal, maar zoiets liet je niet zien. Het is belangrijk om mee te huilen met de wolven. Edith, is dat wat je bedoelt met empathie? Zal wel ingewikkelder zijn.
Het vreemde is dat het bijschrift helemaal niet vermeldt dat het om een collage of fotomontage gaat. Geen idee waarom dat niet even vermeld wordt. Het is een goed boek, een wetenschappelijk boek. Kershaw zegt dat hij het goed vindt en prijs het aan op de achterflap. Maar zo'n klungelige montage zou je mij kunnen toedichten niet Hoffmann of een andere fotograaf of journalist. Het gaat er dus om om geloofwaardig te zijn, beter gezegd geloofwaardig betrouwbaar over te komen. Mijn Henk kon dat wel, ik kan dat helemaal niet. Ik kan de naden niet goed wegwerken, de knipranden en doe daar ook de moeite niet voor. Allemaal onder het mom van: dit is toch de werkelijkheid niet? En toch wekt het beeld dat ik maakte veel afgrijzen op.
Omdat ik zelf helemaal geen internet heb, vroeg ik aan Mijn Vriend of hij mijn collages wilde posten, op de zoziale meediaa. Het is een goeie kerel dus doet hij dat voor mij. Maar nu zakken zijn verkoopcijfers weg, ik bedoel zijn klanten lopen weg. Sinds hij mijn reeks 'The Act of Killing' postte, lopen zijn likes weg en dus ook zijn feeds. Ik vind dat sneu. Om die reden dacht ik er beter aan te doen elke nieuwe collage die ik post te blurren, onscherp te maken. Zodat het beeld er tegelijk is en niet is. Snap je? Zoals de ander er steeds is en niet is. Morgen zal ik je er wat meer over vertellen, als je wilt. Vandaag schreef ik je al twee keer en ik wil je niet nodeloos belasten met mijn noden.
Wil je extra veel voor me bidden, want ik vrees dat ik Mijn Vriend moet vragen om niks meer te posten omdat hij anders door mij al zijn zorgvuldig opgebouwde contacten kwijtraakt. Bid dus alsjeblieft ook voor hem, want ook al gelooft hij, net als jij, in god en jezus en zo, hij is ook maar een mens.
Liefs Joseph Maria
